شرایط دریافت بیمه بیکاری و مدت زمان پرداخت مقرری

آرمین افشاری‌پور، حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با توجه به افزایش مراجعات کارگران به ادارات کار برای دریافت مقرری بیمه بیکاری، به بررسی ابعاد حقوقی و اجرایی این حمایت قانونی پرداخت و گفت: تأمین حقوق و مزایای کارگران مشمول قانون کار یکی از وظایف مهم نظام تأمین اجتماعی است. در این میان، بیمه بیکاری به‌عنوان یک حمایت قانونی، نقش مهمی در رفع مشکلات اقتصادی کارگرانی دارد که بدون میل و اراده شخصی از کار بیکار شده‌اند. این موضوع در قانون مصوب سال ۱۳۶۹ و آیین‌نامه اجرایی آن تبیین شده است.

شرایط استفاده از بیمه بیکاری

افشاری‌پور در بیان شرایط استفاده از مقرری بیمه بیکاری توضیح داد: بر اساس ماده ۶ قانون بیمه بیکاری، فرد متقاضی باید حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد. همچنین طبق ماده ۲ این قانون، بیکار شدن فرد باید غیرداوطلبانه باشد؛ بدین معنا که کارگر به خواست خود شغلش را ترک نکرده باشد.

وی یادآور شد که کارگر باید حداکثر ظرف یک ماه پس از بیکار شدن به اداره کار مراجعه و اعلام بیکاری کند. در صورت وجود عذر موجهی مانند بیماری یا بستری شدن، این مهلت به حداکثر ۳ ماه قابل تمدید است. افشاری‌پور افزود: در شرایط اضطراری مانند وقوع سیل، زلزله، جنگ یا سایر بلایای طبیعی، قانون حتی شرط ۶ ماه سابقه بیمه را نادیده گرفته و امکان دریافت مقرری را برای کارگر فراهم کرده است.

تعهدات کارگر در دوران دریافت بیمه بیکاری

افشاری‌پور با اشاره به تعهدات کارگر در دوران دریافت مقرری عنوان کرد: بر اساس بند ج ماده ۶ قانون بیمه بیکاری، کارگر موظف است در دوره‌های آموزشی فنی و حرفه‌ای یا سوادآموزی که از سوی اداره کار معرفی می‌شود، شرکت کند. همچنین اگر شغل متناسبی به وی پیشنهاد شود و از قبول آن امتناع کند، مقرری بیمه بیکاری وی قطع خواهد شد.

مبلغ و مدت پرداخت مقرری

وی در تشریح فرمول محاسبه و مدت‌زمان دریافت مقرری بیمه بیکاری توضیح داد: میزان مقرری ماهانه ۵۵ درصد میانگین حقوق ۳ ماه آخر پیش از بیکاری است. برای هر فرد تحت تکفل ۱۰ درصد دیگر به این مبلغ اضافه می‌شود، البته مجموع این مبلغ نباید بیش از ۸۰ درصد میانگین دستمزد باشد و در عین حال از حداقل دستمزد قانونی نیز کمتر نخواهد بود.

درخصوص مدت زمان دریافت مقرری نیز افشاری‌پور افزود: این مدت وابسته به سابقه پرداخت حق بیمه است. برای افراد مجرد حداکثر ۳۶ ماه و برای افراد متأهل یا دارای افراد تحت تکفل تا سقف ۵۰ ماه پرداخت انجام می‌شود. مشروط به اینکه مدت پرداخت مقرری از مجموع سابقه بیمه فرد تجاوز نکند.

مدت زمان پرداخت بیمه بیکاری بر اساس سابقه بیمه سابقه بیمه (سال) مدت پرداخت مقرری مجردین (ماه) مدت پرداخت مقرری متأهلین یا دارای افراد تحت تکفل (ماه)

کمتر از ۶ ماه	ندارد	ندارد
۱ تا ۵ سال	۶ ماه	۱۲ ماه
۱۰ تا ۱۵ سال	۳۰ ماه	۴۰ ماه
بالای ۲۰ سال	۳۶ ماه	۵۰ ماه

مشکلات اجرایی بیمه بیکاری

افشاری‌پور با اشاره به برخی چالش‌های اجرایی گفت: یکی از مشکلات شایع این است که کارفرمایان به دلایلی مانند کاهش مالیات یا هزینه بیمه، حقوق واقعی کارگر را به سازمان تأمین اجتماعی گزارش نمی‌دهند. این امر سبب می‌شود که کارگران در زمان بیکاری، مقرری‌ای کمتر از میزان واقعی خود دریافت کنند که نوعی اجحاف قانونی و اجرایی است.

استفاده مجدد از بیمه بیکاری

وی در پاسخ به امکان استفاده مجدد از بیمه بیکاری اعلام کرد: محدودیتی در دفعات بهره‌مندی از این حق قانونی وجود ندارد. اما برای دریافت مجدد، باید شرایط قانونی از جمله سابقه بیمه حداقل ۶ ماه پس از دوره قبلی مجدداً احراز شود.

تخلفات در دوران دریافت بیمه بیکاری

افشاری‌پور با هشدار درخصوص تخلفات در دوران بیکاری اظهار داشت: مطابق ماده ۸ قانون، اگر مشخص شود بیکاری فرد داوطلبانه بوده یا وی به‌صورت پنهانی مشغول به کار شده باشد، ملزم به بازگرداندن کل مبالغ دریافتی خواهد بود. این موارد در بازرسی‌های تأمین اجتماعی شناسایی شده و متخلفین با برخورد قانونی مواجه خواهند شد.

وی در پایان تأکید کرد: در صورتی که کارفرما برای کارگری بیمه واریز نکرده باشد، کارگر می‌تواند با ارائه شواهد اشتغال به اداره کار شکایت کند. چنانچه این موضوع در مراجع حل اختلاف اثبات شود، سازمان تأمین اجتماعی باید ضمن اصلاح سوابق، حق بیمه را از کارفرما مطالبه کند.