بحران تهران/ نقش افغان‌ها در روشن شدن چراغ‌ها
اقتصاد ایرانی: بحران کمبود نیروی کار در خدمات شهری تهران با خروج ناگهانی اتباع افغانستانی، مشکلاتی جدی در نظافت شهر، پروژه‌های عمرانی و نگهداشت فضای سبز ایجاد کرده است؛ وابستگی طولانی‌مدت به این نیروها، مدیریت شهری را با چالش‌های تازه‌ای مواجه ساخته است.
تهران، شهری که سال‌هاست با چالش‌های متعددی در حوزه خدمات شهری روبه‌رو است، اکنون در شرایطی بحرانی قرار دارد. اگرچه گاه اقدامات مدیران توانسته به‌طور موقت وضعیت را بهبود بخشد، اما خروج بخش عمده‌ای از نیروی کار افغانستانی و ضعف پیمانکاران در جذب جایگزین، معضل نظافت شهری را بار دیگر مطرح کرده است. بررسی نشان می‌دهد وابستگی تهران به نیروی کار مهاجران افغانستانی برای رفع نیازهای اساسی خدمات شهری مانند نظافت، جدی و طولانی‌مدت بوده است.
اهمیت نقش مهاجران افغانستانی در نظافت شهری
بر اساس گزارش‌های موجود، از حدود ۱۰ هزار پاکبان فعال در تهران، ۶۰ درصد این نیروها اتباع افغانستانی بوده‌اند. این آمار که پیش‌تر توسط مدیران شهری اعلام شده، گویای وابستگی شدید خدمات نظافتی شهر به نیروی کار مهاجران است. اگرچه شرایط پیش‌آمده در نتیجه اقدامات قانونی و برخورد با اتباع غیرمجاز بوده، اما مدیریت کارآمد برای جایگزینی کارگران ایرانی هنوز تحقق نیافته است.
مشکلات ناشی از کمبود نیرو در نقاط مختلف تهران
کمبود نیروی کار، فقط محدود به نظافت معابر نمانده و حتی در بخش‌هایی مانند بهشت زهرا، کندن قبور قدیمی که پیش‌تر توسط کارگران افغانستانی انجام می‌شد، اکنون زمان بیشتری توسط نیروهای ایرانی نیاز دارد. همچنین در پروژه‌های عمرانی و فضای سبز نیز کمبود نیروی ماهر به چشم می‌خورد.
حوزه تأثیر مشکلات ناشی از کمبود نیروی کار| نظافت شهری | عدم جمع‌آوری زباله‌ها و کاهش کیفیت خدمات |
| بهشت زهرا | افزایش زمان کندن قبور |
| پروژه‌های عمرانی | کاهش سرعت اجرای پروژه‌ها |
هشدار درباره پیمانکاران و بخش خدمات شهری
معاون خدمات شهری شهرداری تهران اعلام کرده که برای جذب نیروی کار ایرانی، حقوق‌های بالا همراه با بیمه و مزایا پیشنهاد شده است، اما پیمانکاران همچنان تلاش کافی برای رعایت استانداردها نداشته‌اند. به گفته مسئولان، پیمانکارانی که نتوانند نیازهای شهر را برآورده کنند، با برخورد جدی، از جمله فسخ قرارداد مواجه خواهند شد.
در همین راستا، برخی اعضای شورای شهر نیز به وضعیت ناراضی‌کننده فعلی انتقاد کرده و تأکید کرده‌اند که عدم تحقق برنامه‌ها و تمرکز ناکافی بر جذب نیروی داخلی، وضعیت شهری را بهبود نداده است.
سازوکار تغییرات مدیریتی و یافته‌های اخیر
بررسی‌های شورای شهر نشان داده که تغییرات متعدد در معاونت‌های خدمات شهری و سازمان مدیریت پسماند، تأثیر قابل‌مشاهده‌ای بر بهبود وضعیت نداشته است. مسئولان بارها بر ضرورت استفاده از روش‌های مکانیزه و تجهیزات مدرن تأکید کرده‌اند، اما فاصله میان وعده‌ها و عملکرد اجرایی همچنان مشهود است.
تحلیل
آنچه امروز در تهران قابل مشاهده است، پیامد مدیریت ناکارا همراه با وابستگی شدید به نیروی کار مهاجر افغانستانی است. خروج اجباری اتباع این کشور بدون برنامه‌ای هدفمند برای جایگزینی نیروی کار داخلی، فشار سیاست‌های مهاجرتی بر شهروندان تهرانی و بحران در بخش خدمات شهری را تشدید کرده است. به‌نظر می‌رسد تا زمانی که مدیریت شهری به اصلاح بنیادین روش‌ها نپردازد، معضل‌های بهداشتی و شهری حل‌نشدنی باقی خواهد ماند.
