نقش تشکل‌های مردم‌نهاد در حفظ طبیعت
محمد حسین بازگیر
اقتصاد ایرانی:بیش از هزار تشکل مردم‌نهاد و هزاران فعال محیط‌زیست با تلاش‌های داوطلبانه و مسئولانه در جهت حفاظت از طبیعت، کاهش بحران‌های زیستی و ارتقای آگاهی عمومی، به عنوان پیشگامان صیانت از سرمایه‌های زیستی کشور شناخته می‌شوند.
در شرایطی که مفهوم «ناترازی» به طور گسترده در محافل عمومی و گفتگوها شنیده می‌شود، این موضوع برای فعالان و کارشناسان محیط‌زیست تازگی ندارد. افزایش ردپای اکولوژیکی و کاهش ظرفیت‌های زیستی کشور، موضوعی است که از سال‌ها پیش دغدغه اصلی آن‌ها بوده است. این تغییرات، هشداردهنده‌ی عدم تعادل میان این دو و تهدیدی برای آینده حیات سرزمین ما به شمار می‌رود.
چالش‌های محیط‌زیستی کشور
از مدتی قبل، نگرانی‌ها درباره مسائلی همچون مصرف بی‌رویه آب، گاز و برق نسبت به معیارهای جهانی، پسماندسوزی و رهاسازی زباله در حاشیه جاده‌ها، تخلیه فاضلاب به رودخانه‌ها، ساخت‌وسازهای خارج از اصول در محیط‌های طبیعی، آتش‌سوزی مراتع، تخریب جنگل‌ها و نابودی زیستگاه‌ها، مطرح بوده است. متأسفانه بسیاری از تصمیمات و سیاست‌های غیر علمی که بدون توجه به الزامات محیط‌زیستی اتخاذ شده‌اند، باعث شده تا نسل‌های کنونی و آینده با مشکلات جدی مواجه شوند.
اهمیت مشارکت و نقش‌آفرینی تشکل‌های مردم‌نهاد
در چنین شرایط بحرانی، نقش مشارکت جوامع محلی و حضور موثر تشکل‌های مردم‌نهاد بیش از هر زمان دیگری حائز اهمیت است. در حال حاضر، بیش از هزار تشکل مردم‌نهاد همراه با هزاران متخصص و فعال محیط‌زیستی در کشور، برای ارتقای آگاهی همگانی، تقویت مسئولیت‌پذیری اجتماعی و افزایش مشارکت عمومی در حفاظت از منابع طبیعی و زیست‌بوم‌ها فعالیت دارند. این افراد با روحیه‌ای داوطلبانه و متعهدانه، حتی از جان، مال و اعتبار خود نیز در این مسیر چشم پوشی نمی‌کنند.
چالش‌ها و دستاوردهای تشکل‌ها
با وجود چالش‌های فرهنگی و اجتماعی پیش رو، این تشکل‌ها هیچگاه از مسیر خود بازنگشته‌اند. آن‌ها در برابر فشارهای حاصل از بهره‌کشی غیرمسئولانه از محیط‌زیست و مسائل دیگر، مقاومت کرده و مصداقی زیبا از تلاش و مبارزه برای حفظ طبیعت را به نمایش گذاشته‌اند.
این رویکرد مقاومتی، در قسمتی از شعر مولانا نیز به بهترین شکل منعکس شده است:
اگر آتش است یارت تو بُرو در او هَمیسوزبه شب فراق سوزان تو چو شمع باش تا روز
تو مگو همه به جنگند و زِ صلح من چه آید
تو یکی نِه‌ای هزاری تو چراغ خود برافروز
تجلیل از تلاش‌های تشکل‌ها
اهمیت نقش‌آفرینی تشکل‌ها تا جایی پیش رفته که در ۲۲ مرداد، این روز به عنوان «روز ملی تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی» در تقویم ملی ثبت شده است. این روز، فرصتی ارزشمند برای قدردانی از تمام تلاش‌ها و فداکاری‌هایی است که توسط تشکل‌های مردم‌نهاد صورت گرفته است.
چالش تلاش‌ها و اقدامات| مصرف بی‌رویه منابع طبیعی | آگاه‌سازی عمومی و ترویج مصرف بهینه |
| تخریب جنگل‌ها و مراتع | مبارزه با تخریب غیرمجاز و احیای زیستگاه‌ها |
| پسماندسوزی و آلودگی | آموزش فعالان محلی و پیگیری رفع آلودگی‌ها |
به مناسبت این روز گرامی، مدیرکل تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی سازمان حفاظت محیط‌زیست با تبریک به فعالان این حوزه، از اخلاق و اراده مثال‌زدنی آنان در حفظ طبیعت ایران قدردانی کرده است.
