برنامه دولت پزشکیان برای یارانه نقدی چیست؟

اقتصادایرانی:

در مرحله اخیر طرح کالابرگ، مبلغ قابل‌توجهی برای تأمین اعتبار به هفت دهک درآمدی اختصاص یافت. بر اساس آمار، حدود ۲۷ همت (هزار میلیارد تومان) به این امر اختصاص داده شد که پیش‌بینی می‌شود برای نیمه دوم سال جاری، این میزان حتی به بیش از ۱۶۰ همت برسد. این در حالی است که حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی، حدود ۱۳۵ همت برای پرداخت یارانه نقدی به هفت دهک دیگر را نیازمند خواهد کرد.

چالش کسری مالی در یارانه‌ها

بررسی گزارش دیوان محاسبات کشور وضعیت منابع و مصارف هدفمندسازی یارانه‌ها را در سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد. طبق این گزارش، تنها ۵۷ درصد منابع مقرر شده در قانون بودجه به واقعیت تبدیل شده اما در مقابل، دولت حدود ۹۰ درصد از تکلیف هزینه‌ای خود را اجرا کرده است. این موضوع بیانگر وجود کسری جدی است که دولت را مجبور به تأمین مالی از منابع دیگر می‌کند.

در ادامه، گزارش دیوان محاسبات بیان کرده که در سال گذشته، دولت برای جبران این ناترازی مالی، مبلغی بالغ بر ۲۶۶ هزار و ۷۳۹ میلیارد تومان از خزانه‌داری کل کشور، تنخواه بانک مرکزی و حساب شرکت‌های دولتی بهره برداری کرده تا بتواند وظایف خود را در حوزه یارانه‌ها انجام دهد.

شرح میزان تحقق منابع (درصد) میزان اجرای مصارف (درصد)

سال ۱۴۰۳	۵۷%	۹۰%

وضعیت یارانه و کالابرگ در سال آینده

در شرایطی که دولت توان تأمین منابع مالی کافی برای پرداخت یارانه نقدی را ندارد، افزایش هزینه‌ها به‌ویژه با رشد تورم و اجرای طرح کالابرگ، وضعیت اقتصادی را پیچیده‌تر کرده است. به‌طور خاص، پیش‌بینی می‌شود که هزینه یارانه نقدی و کالابرگ ۷ دهک در نیمه دوم سال به نزدیک ۳۰۰ همت برسد، در حالی که بخش بزرگی از منابع مورد نیاز برای این طرح طبق روال معمول محقق نمی‌شود.

از سوی دیگر، حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی می‌تواند منجر به صرفه‌جویی ۱۵ همتی در هزینه‌ها شود، اما همچنان چالش تأمین منابع برای ۷ دهک باقی‌مانده پابرجا خواهد بود. همچنین، وجود دهک‌های لغزش‌پذیر از طبقات بالا به طبقات مشمول یارانه، سوالاتی درباره توان دولت در حمایت از این جمعیت جدید به وجود آورده است.

نقد و پیشنهاد راه‌حل

از زمان اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، یکی از اهداف اصلی دولت، حمایت مستقیم از معیشت خانوارها بوده است. اما با اجرایی شدن طرح کالابرگ و پرداخت موازی یارانه نقدی، همچنان باری مالی سنگینی بر دوش دولت قرار گرفته است. به عنوان نمونه، در حال حاضر سه دهک پایین جامعه هر ماه ۴۰۰ هزار تومان یارانه نقدی و ۵۰۰ هزار تومان اعتبار کالابرگ دریافت می‌کنند؛ در حالی که چهار دهک بعدی، ۳۰۰ هزار تومان یارانه نقدی و ۳۵۰ هزار تومان اعتبار کالابرگ را به‌طور ماهانه دریافت می‌کنند.

دهک درآمدی مبلغ یارانه نقدی (تومان) مبلغ اعتبار کالابرگ (تومان)

سه دهک پایین	۴۰۰,۰۰۰	۵۰۰,۰۰۰
چهار دهک بعدی	۳۰۰,۰۰۰	۳۵۰,۰۰۰

اکنون پیشنهاد اصلی کارشناسان کالایی کردن حمایت‌های مالی دولت است. این اقدام می‌تواند به کاهش فشار تورمی کمک کرده و تخصیص اعتبار به شکل مؤثرتری انجام شود. از سوی دیگر، این نوع تغییر سیاست به دولت اجازه می‌دهد تا از افزایش هزینه‌های ناشی از بدهی‌ها و بی‌انضباطی‌های مالی احتمالی جلوگیری کند.