بحران در بازار مسکن / بازار مسکن رسماً و شرعاً قفل شد
اقتصاد ایرانی: بازار مسکن ایران به دلیل شکاف شدید میان قیمت‌ها و قدرت خرید خانوارها، تورم مصالح ساختمانی و رفتار احتیاطی فروشندگان، دچار رکود عمیق شده است. این وضعیت، معاملات واقعی را در بسیاری از مناطق شهری متوقف کرده و چالشی بزرگ برای اقتصاد کشور ایجاد کرده است.
یکی از عوامل اصلی قفل‌شدگی در بازار مسکن، شکاف قابل توجه میان قیمت‌ها و قدرت خرید خانوارهاست. افزایش مداوم قیمت‌ها باعث شده که بخش بزرگی از طبقات متوسط و کم‌درآمد از صحنه رقابت خارج شوند. از سوی دیگر، مالکان و سازندگان با انتظار افزایش بیشتر قیمت‌ها، از فروش املاک خود اجتناب می‌ورزند و این وضعیت، چرخه رکود را تشدید می‌کند.
عامل تورم در صنعت ساخت و ساز
یکی دیگر از دلایل، افزایش هزینه‌های ساخت و نااطمینانی نسبت به آینده اقتصادی است. رشد بهای مصالح ساختمانی، وضع مالیات‌های جدید و ریسک‌های ناشی از سیاست‌های دولتی موجب کاهش پروژه‌های جدید و محدودیت عرضه واحدهای مسکونی شده است. همین امر، وضعیت «منجمد» بازار را حفظ کرده است.
پیامدهای اجتماعی و اقتصادی بحران
رکود در بازار مسکن پیامدهای فراگیری دارد که شامل کاهش فعالیت در حوزه‌های وابسته مانند ساخت‌وساز، فروش لوازم خانگی و ارائه خدمات فنی است. در سوی دیگر، جوانان و خانواده‌های جدید با مشکلات شدید در تهیه خانه روبه‌رو می‌شوند و فشار ناشی از اجاره‌نشینی روز به روز افزایش می‌یابد.
راه حل‌های پیشنهادی برای عبور از قفل‌شدگی
برای شکستن این قفل، کارشناسان سیاست‌های ترکیبی را ضروری می‌دانند. با استفاده از ابزارهای مالیاتی و اعطای تسهیلات، مالکان به عرضه واقعی ترغیب شده و با برنامه‌های حمایتی قدرت خرید مردم افزایش می‌یابد. در غیر این صورت، بازار مسکن برای مدت طولانی در رکود باقی خواهد ماند.
چالش‌های وزارت جهاد کشاورزی
بنا به گفته کارشناسان، اگر وزارت جهاد کشاورزی به‌عنوان بزرگ‌ترین زمین‌دار کشور، سیاست‌های مسکن خود را بازبینی نکند، بحران مسکن کارکنان این وزارتخانه به‌عنوان یک معضل دائمی ادامه خواهد یافت.
هادی زرقانی، فعال حوزه ساخت‌وساز، در یادداشتی نوشت:
وزارت جهاد کشاورزی با در اختیار داشتن هزاران هکتار زمین‌های ملی، هنوز نتوانسته نیازهای مسکنی بخش قابل‌توجهی از کارکنان خود را برآورده سازد. این موضوع به گفته کارشناسان، به یکی از تناقض‌های بزرگ در سیاست‌های مسکن دولتی تبدیل شده است.
بی‌توجهی به ظرفیت قانونی در طرح جهش تولید مسکن
نیروهای متخصص وزارت جهاد کشاورزی نیز با مشکلات معیشتی و هزینه‌های گزاف اجاره مواجه هستند. این مسئله علاوه بر کاهش بهره‌وری، منجر به مهاجرت برخی کارکنان از مناطق مأموریت شده و فشار زیادی بر بازار اجاره در کلان‌شهرها وارد کرده است.
راهکارهای پیشنهادی برای حل بحران
کارشناسان پیشنهاد می‌دهند دولت و وزارت جهاد کشاورزی اقدامات زیر را اجرایی کنند:
تدوین طرح جامع مسکن کارکنان با استفاده از زمین‌های وزارتخانه.
بازسازی ساختار تعاونی‌های مسکن و واگذاری ساخت به پیمانکاران معتبر.
همکاری ظرفیت زمین‌های جهاد کشاورزی با طرح جهش تولید مسکن.
کارشناسان تأکید دارند در صورت عدم بازتعریف استراتژی‌های مسکن، بحران در این حوزه به یک معضل دیرپا تبدیل خواهد شد.
تأثیر مالیات‌ها بر رکود بازار
دبیر کانون سراسری انبوه‌سازان می‌گوید بخش مسکن از سال ۸۸ با تعدد مالیات‌ها گرفتار شده و این موضوع روند ساخت‌وساز را به شدت کند کرده است.
تأثیرات خودتحریمی بر صنعت ساختمان
فرشید پورحاجت با اشاره به تورم بالای زمین و مالیات‌های مرتبط، معتقد است که این سیاست‌ها بر خلاف بدیهیات اقتصادی عمل کرده‌اند و باید اصلاح شوند. وی از دولت و مجلس خواست تا اقدامات لازم را انجام دهند.
رکود سهمگین بخش خصوصی در بازار مسکن
پورحاجت تأکید می‌کند که سازندگان مسکن با موانع دشواری روبه‌رو هستند و سود ساخت‌وساز به مراتب کمتر از سود سپرده‌های بانکی است. رکود موجود بر بازار مسکن فشار اعتقادی و اقتصادی سنگینی را بر بخش خصوصی وارد کرده است.
وی در پایان خواستار حمایت دولت و مجلس برای رفع مشکلات خودتحریمی در صنعت ساختمان شد و تأکید کرد که باید سازوکارهای اجرایی مناسب برای رفع این مشکلات طراحی شوند.
