تغییر ناگهانی در ملاک دهک‌بندی یارانه نقدی!
اقتصاد ایرانی: حذف یارانه نقدی پردرآمدها بر اساس هزینه ماهانه؛ تغییر ملاک دهک‌بندی از درآمد به هزینه در قانون بودجه ۱۴۰۴ نگرانی‌هایی درباره اشتباه در شناسایی دهک‌ها و تأثیر هزینه‌های ضروری مانند درمان و تحصیل ایجاد کرده است.
در هفته‌های اخیر، خبرهای مهمی از تصمیم دولت برای تغییر ناگهانی شیوه دهک‌بندی یارانه نقدی شنیده می‌شود. این اقدام با هدف بازنگری در یارانه‌بندی و تخصیص منابع صورت گرفته است و چالش‌ها و واکنش‌هایی را به دنبال داشته است.
تغییر معیار دهک‌بندی: توجه به هزینه‌های ماهانه
بر اساس اظهارات علی جعفری آذر، از این به بعد تعیین دهک یارانه‌ای افراد بر مبنای هزینه ماهانه خواهد بود، نه بر مبنای درآمد یا دارایی آن‌ها. خانوارهایی که هزینه هر نفر آن‌ها در ماه بیش از ۱۰ میلیون تومان باشد، در دهک‌های بالای درآمدی دسته‌بندی شده و یارانه آن‌ها حذف خواهد شد.
این تصمیم با حذف هزینه اجاره مسکن از معیار محاسبه اجرا می‌شود و مواردی مثل هزینه تحصیل و درمان در نظر گرفته می‌شوند که باعث ایجاد نگرانی‌هایی برای برخی خانوارها شده است.
نگرانی خانوارها از شناسایی اشتباه
از جمله نگرانی‌هایی که مطرح شده این است که هزینه‌های مقطعی مثل درمان یا شهریه دانشگاه ممکن است به شناسایی اشتباه خانوارهای کم‌درآمد به عنوان دهک بالا منتهی شود. این نگرانی‌ها باعث شده تا برخی پیشنهاد کنند که شیوه دهک‌بندی جدید با روش قبلی مقایسه شود و دقت آن سنجیده شود.
فرصت اعتراض برای دریافت یارانه از دست‌رفته
در جهت رفع نارضایتی‌ها، فرصتی برای اعتراض در نظر گرفته شده است. احد رستمی اعلام کرد که سرپرستان خانوار می‌توانند از طریق سامانه حمایت (https://hemayat.sfara.ir) درخواست بازنگری ثبت کنند. بخش مهمی از اطلاعات این خانوارها شامل تراکنش‌های بانکی، محل سکونت و درآمد بررسی خواهد شد.
فرآیند بازنگری یارانه‌ها پویا است و روزانه هزاران تغییر در ساختار خانوارها گزارش می‌شود. این تلاش به منظور کاهش خطاهای احتمالی و جلوگیری از حذف بی‌دلیل یارانه‌ها انجام می‌شود.
منابع حاصل از حذف یارانه به کجا می‌رود؟
در بودجه سال ۱۴۰۴ تعیین شده است که منابع حاصل از حذف یارانه دهک‌های بالا و سایر درآمدها به حمایت از محرومان اختصاص یابد. حداقل ۴۰۰ هزار میلیارد ریال از این منابع صرف بسته‌های معیشتی و افزایش اعتبار کالابرگ برای دهک‌های پایین خواهد شد. این اقدام در جهت رسیدگی به خانوارهای دچار فقر شدید و تقویت شرایط زندگی آن‌ها است.
انتقادها به مدل جدید دهک‌بندی
شیوه جدید دهک‌بندی با هدف رفع اشکال‌های قبلی اجرا شده است، اما چالش‌های قابل توجهی دارد. در حالی که معیارهای قبلی نظیر مالیات بر ارزش افزوده یا مالکیت خودرو نارسایی‌هایی داشت، اکنون معیارهای جدید نیز ممکن است خانوارهای نیازمند را درگیر حذف ناعادلانه یارانه کند.
انتقادها نشان می‌دهد که نیاز به بازنگری دقیق و ایجاد معیارهای شفاف‌تر در این زمینه وجود دارد.
