خبر داغ/ تغییرات بزرگ در مسیر شارژ کالابرگ‌ها!
اقتصاد ایرانی: دولت در تصمیمی تازه قصد دارد تخصیص کالابرگ الکترونیک به هفت دهک جامعه را به‌صورت ماهانه اجرا کند؛ اقدامی که کارشناسان آن را گامی در جهت نظم‌دهی به سیاست‌های حمایتی می‌دانند. تأمین منابع مالی این طرح با سه سناریوی متفاوت همراه است که هرکدام پیامدهای خاص خود را دارد.
برنامه دولت برای پرداخت ماهانه کالابرگ
در دیدار اخیر مسئولان دولت با رهبر انقلاب، رئیس‌جمهور تاکید کرد که مصمم به اجرای طرح کالابرگ ماهانه است. وی اعلام کرد که این سیاست با هدف کاهش هزینه‌های معیشتی اقشار آسیب‌پذیر طراحی شده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد تا کنون سه مرحله کالابرگ به این دهک‌ها اختصاص یافته و برای شهریورماه نیز ۲۷ هزار میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده است. اگر این روند پایدار شود، هزینه سالانه اجرای این طرح به بیش از ۳۲۰ هزار میلیارد تومان خواهد رسید؛ رقمی چشمگیر که معادل نیمی از بودجه عمرانی کشور است.
فشار بودجه‌ای ناشی از کالابرگ
یکی از چالش‌های اصلی این طرح، تامین منابع مالی پایدار آن است. در حال حاضر، دولت ماهانه حدود ۲۵ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان یارانه نقدی به ۹ دهک جامعه پرداخت می‌کند. از این منظر برخی معتقدند که منابع این یارانه می‌تواند به شکل کالابرگ الکترونیکی برای کالاهای اساسی تخصیص یابد.
با این حال، تا کنون یارانه نقدی و کالابرگ به صورت همزمان پرداخت شده است، که موجب فشار مضاعف بر منابع بودجه‌ای کشور شده است.
منابع جایگزین برای اجرای طرح
یکی از منابع پیشنهادی برای تامین مالی کالابرگ، درآمد حاصل از حقوق و عوارض ورودی خودروهای ایرانی خارج از کشور بوده است. با این حال، برآوردها نشان می‌دهد که وصولی این منبع در سال جاری کمتر از ۵ هزار میلیارد تومان خواهد بود؛ رقمی بسیار پایین‌تر از نیاز واقعی طرح.
این اختلاف میان نیاز مالی و منابع موجود، نگرانی‌هایی را درباره پایداری این سیاست ایجاد کرده است.
سناریوهای احتمالاً پیش روی دولت مزایا معایب پرداخت همزمان یارانه نقدی و کالابرگ ریالی تاثیرگذاری مستقیم در کوتاه‌مدت فشار مضاعف بر منابع بودجه جایگزینی یارانه نقدی با کالابرگ واقعی تثبیت قیمت کالاهای اساسی چالش در پذیرش عمومی مدل ترکیبی پرداخت نقدی و کالابرگ مدیریت بهتر منابع پیچیدگی اجراییفلسفه اولیه کالابرگ؛ آیا به آن بازمی‌گردیم؟
کالابرگ ابتدا برای جلوگیری از افزایش قیمت کالاهای اساسی طراحی شد، اما اجرای کنونی آن عملاً این هدف را محقق نمی‌کند. به جای تثبیت قیمت‌ها، مردم اعتبار ریالی دریافت می‌کنند تا کالاها را با قیمت روز خریداری کنند. این مسئله به عدم کنترل تورم و فشار مالی بیشتر منجر شده است.
نظرات مجلس در مورد طرح کالابرگ
مجلس بارها خواستار اجرای طرح مطابق فلسفه اولیه شده است. رئیس مجلس تاکید کرده که دولت باید طرح را به گونه‌ای اجرا کند که قیمت کالاها برای مصرف‌کننده ثابت بماند. همچنین در بند «ت» تبصره ۱۳ قانون بودجه ۱۴۰۴، به صراحت دولت مکلف شده امکان تبدیل یارانه نقدی به کالابرگ را برای متقاضیان فراهم کند.
تحلیل کارشناسی و چالش‌های پیش روی دولت
اگر دولت بخواهد وعده پرداخت ماهانه کالابرگ را عملیاتی کند، به حداقل ۳۲۰ هزار میلیارد تومان اعتبار سالانه نیاز دارد. این در شرایطی است که بودجه کشور با کسری ساختاری روبه‌رو است. کارشناسان معتقدند که سه سناریو پیش روی دولت قرار دارد:
ادامه مدل فعلی با پرداخت همزمان یارانه نقدی و کالابرگ، اما با چالش کسری بودجه.
جایگزینی یارانه نقدی با کالابرگ واقعی و تثبیت قیمت کالاها.
مدل ترکیبی پرداخت نقدی و کالابرگ، همراه با اصلاح ساختار.
پیاده‌سازی مدل ترکیبی می‌تواند علاوه بر مدیریت بهتر منابع، دهک‌های آسیب‌پذیرتر را هدف قرار دهد. اما این امر نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و اصلاح ساختارهای موجود است.
دولت وعده داده که کالابرگ الکترونیکی را هر ماه به جمعیت هدف اختصاص دهد، اما هنوز توضیحات کافی درباره تامین مالی این طرح ارائه نشده است. بازگشت به فلسفه اولیه و اجرای احکام تبصره ۱۳ بودجه ۱۴۰۴ می‌تواند راه‌حلی کارآمد برای کاهش کسری بودجه و تضمین امنیت غذایی باشد. در غیر این صورت، ادامه روند فعلی ممکن است به بار مالی سنگین‌تر برای اقتصاد کشور منجر شود.
