شوک به یارانه بگیران/سقوط عجیب مبلغ یارانه نقدی مهر 1404!

کاهش شدید قدرت خرید یارانه نقدی در مهر 1404 باعث نگرانی بسیاری از اقشار کم‌درآمد شده است. بررسی نسبت مبلغ یارانه نقدی به نرخ ارز نشان می‌دهد که در طول 15 سال گذشته، ارزش واقعی یارانه به شکلی چشمگیر کاهش یافته است.

نگاهی به روند ارزش یارانه نقدی از سال ۱۳۸۹ تا ۱۴۰۴

در سال ۱۳۸۹، هنگامی که قانون هدفمندی یارانه‌ها آغاز شد، نرخ دلار در بازار آزاد حدود ۱٬۰۵۰ تومان بود و دولت به ازای هر نفر مبلغ ۴۵٬۵۰۰ تومان پرداخت می‌کرد. این مبلغ معادل حدود ۴۳ دلار در زمان خود بود. این سیاست در ابتدا توانست تاثیر مثبتی بر قدرت خرید خانوارها داشته باشد.

با این حال، در مهر ۱۴۰۴، با وجود افزایش عددی یارانه به ۳۰۰ هزار تومان، ارزش دلاری آن به شکل بی‌سابقه‌ای کاهش یافته است. نرخ فعلی دلار در بازار آزاد حدود ۱۱۳ هزار تومان است؛ بنابراین، یارانه ۳۰۰ هزار تومانی معادل تقریبا ۲.۶ دلار است. این به معنای حفظ تنها حدود ۶ درصد از ارزش دلاری اولیه یارانه است.

جدول مقایسه ارزش یارانه نقدی

سال مبلغ یارانه نقدی (تومان) نرخ دلار (تومان) ارزش دلاری یارانه (دلار)

1389	45٬500	1٬050	43
1404	300٬000	113٬000	2.6

کاهش قدرت خرید یارانه و تاثیر آن بر زندگی خانوارها

کاهش شدید قدرت خرید یارانه نقدی در شرایطی رخ داده است که تورم عمومی و افزایش قیمت کالاهایی مانند برنج، گوشت، لبنیات و روغن فشارهای اقتصادی بالقوه‌ای بر زندگی مردم ایجاد کرده است. این کاهش نشان می‌دهد که سیاست‌های حمایتی دولت در حفظ ارزش یارانه چندان موفق نبوده است.

اگر دولت می‌خواست ارزش واقعی یارانه‌ها مانند سال ۱۳۸۹ حفظ شود، باید در سال جاری حداقل مبلغ ۴.۸ میلیون تومان به ازای هر نفر پرداخت می‌کرد. این فاصله قابل توجه نشان از یک شکست نسبی سیاست یارانه‌ای در مقابله با تورم و کاهش قدرت خرید دارد.

تحلیل و بررسی

یکی از اهداف اصلی یارانه نقدی، کمک به حفظ توان خرید خانوارهای کم‌درآمد در مواجهه با افزایش هزینه‌های زندگی بود. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که با گذر زمان این سیاست به دلیل تورم بالا و عدم تعدیل مناسب مبلغ یارانه، تضعیف شده است. این موضوع می‌تواند پیامدهای اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای داشته باشد و لازم است دولت در سیاست‌های خود بازنگری جدی کند.

افزایش مبلغ یارانه نقدی یا جایگزینی آن با طرح‌های دیگر مانند کالابرگ الکترونیکی می‌تواند به عنوان راهکارهایی برای کاهش اثرات منفی این روند مورد توجه قرار گیرد. اصلاحات اساسی در نظام یارانه‌ها نه تنها برای جلوگیری از افزایش شکاف اقتصادی بلکه برای تقویت عدالت اجتماعی ضروری به نظر می‌رسد.