سفره کارگران/ آیا یک چهارم کوچک‌تر شده است؟

کاهش قدرت خرید کارگران؛ آیا هزینه معیشت یک چهارم کوچک‌تر شده است؟

افزایش سریع هزینه‌های زندگی

بررسی داده‌های رسمی نشان‌دهنده افزایش چشمگیر حدود ۲۵ درصدی هزینه معیشت خانوارهای کارگری در نیمه نخست سال جاری است. این تغییرات ناگهانی در قیمت‌ها، همراه با ثبات نسبی در حقوق ماهانه، کارگران را برای ادامه سال در شرایط سختی قرار داده و چالش‌های زیادی را برای خانواده‌ها در تامین نیازهای ضروری به دنبال داشته است.

شکاف میان درآمد و هزینه‌ها

به استناد آمارهای منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران، در بازه زمانی اسفند سال گذشته تا انتهای شهریور ماه امسال، میانگین هزینه معیشت شرافتمندانه برای خانوارهای کارگری رشدی ۲۴.۷ درصدی داشته است. این افزایش، تنها در نیمه اول سال اتفاق افتاده و در صورت ادامه این روند، پیش‌بینی می‌شود که این رقم تا پایان سال به ۵۵ درصد افزایش یابد.

وضعیت دستمزد و معیشت در شش‌ماه نخست

طبق تصمیمات شورای عالی کار، در اسفند گذشته سبد معیشت کارگری معادل ۲۳.۴ میلیون تومان تعیین شد و از این رقم، حداقل دستمزد یک خانوار سه نفره با تمامی مزایا به ۱۵.۳ میلیون تومان رسید. اما این پرداختی تنها ۶۵ درصد از هزینه‌های واقعی خانوارها را پوشش می‌داد. در نیمه اول سال، تورم بی‌وقفه موجب شد که این سبد معیشت به طور متوسط ۲۴.۷ درصد افزایش یابد و قدرت خرید خانوارها را به‌شدت کاهش دهد. در این شرایط، نسبتی که پیش‌تر میان درآمد و هزینه وجود داشت، از ۶۵ درصد به ۵۲ درصد کاهش پیدا کرده است.

جایگاه معیشت واقعی و سبد مصوب

اگر هزینه‌های واقعی زندگی مبنا قرار گیرد، در اسفند سال گذشته معیشت یک خانوار کارگری سه‌نفره به بیش از ۳۲ میلیون تومان رسیده بود، در حالی که دستمزد (با افزایش‌های سال جاری) توان پوشش حداکثر ۵۰ درصد از این هزینه‌ها را داشت. برای پر کردن این شکاف جدی، کارگران چاره‌ای جز اتکا به شغل دوم و حتی سوم نداشته یا ناچار به حذف هزینه‌های غیرضروری و کاهش کیفیت زندگی شده‌اند، امری که خود مسائل بلندمدتی را به همراه دارد.

دلایل افزایش شکاف معیشت و دستمزد

یکی از نکات قابل توجه در این میان، اختلافات میان هزینه معیشت واقعی و میزان مصوب آن است. این تفاوت‌ها عمدتاً به دلیل عدم لحاظ بخش‌هایی از هزینه‌های اصلی نظیر مسکن، آموزش و بهداشت که طبق قانون با حمایت دولت در نظر گرفته می‌شوند، به وجود آمده است. علاوه بر این، هزینه معیشت در تهران و کلانشهرها بسیار بالاتر از مناطق دیگر کشور است ولی رقم مبنای محاسبه، متوسط کل کشور در نظر گرفته می‌شود. همه این مسائل باعث شده که دستمزدها، افزایش‌های لازم برای جبران گرانی‌ها را به همراه نداشته باشند.

آمارهای رسمی و توزیع دستمزدی

در سال گذشته، حداقل دستمزد با تمامی مزایا برای خانوارهای سه نفره کارگری حدود ۴.۶ میلیون تومان افزایش یافت، در حالی که این مقدار برای سایر رده‌های شغلی تا ۱۰ میلیون تومان بوده است. اما با توجه به آمارهای رسمی، تنها در نیمه اول سال جاری هزینه معیشت خانوارهای کارگری حدود ۸ میلیون تومان افزایش پیدا کرده است، و افزایش‌های مزدی نه تنها این نرخ را پوشش نداده بلکه همچنان در تفاوت فزاینده‌ای با هزینه‌های واقعی قرار دارد.

<