بحران در نظام بانکی: سرنوشت مشابه بانک آینده برای یک بانک دیگر

در ادامه برنامه‌های بانک مرکزی برای ساماندهی موسسات مالی و بانک‌های دارای مشکلات جدی و ناترازی، پس از بانک آینده (که در مرحله گزیر قرار دارد) و موسسه اعتباری ملل (که با مدیریت هیات سرپرستی اداره می‌شود)، اکنون توجه‌ها به بانک سرمایه جلب شده است. بانک سرمایه نیز همانند دو مورد مذکور، با چالش‌هایی در زمینه ناترازی مالی مواجه است. بانک مرکزی به این بانک فرصتی داده تا تغییرات بنیادی لازم برای حل مشکلات مالی و ناترازی‌ها را اعمال کند. در غیر این صورت، احتمالاً مدیریت این بانک به هیات سرپرستی سپرده خواهد شد و شاید وارد فرآیند گزیر شود.

تاریخچه‌ای کوتاه از بانک سرمایه

بانک سرمایه تحت ماده واحده قانون تأسیس بانک‌های خصوصی مصوب سال ۱۳۷۹ و بر اساس ماده ۹۸ قانون برنامه سوم توسعه و قوانین پولی و بانکی کشور، در تاریخ چهارم دی‌ماه ۱۳۸۴ به شماره ۲۶۲۳۷۷ در اداره ثبت شرکت‌ها و موسسات غیرتجاری تحت عنوان بانک سرمایه (سهامی عام) ثبت شد. این بانک به عنوان ششمین بانک خصوصی کشور فعالیت خود را آغاز کرد.

چالش‌های شفافیت مالی در بانک سرمایه

با وجود قرار داشتن در فهرست بانک‌هایی که دارای ناترازی مالی هستند، بانک سرمایه تاکنون اطلاعات مالی خود را در سامانه کدال منتشر نکرده است، موضوعی که بر اساس قانون باید انجام می‌شد. بر اساس اطلاعات منتشرنشده و غیررسمی، این بانک با زیان انباشته‌ای بالغ بر ۶۳ هزار میلیارد تومان مواجه است و شاخص کفایت سرمایه آن نیز بیش از منفی ۳۳۰ درصد اعلام شده است.

ضرورت بازنگری در مدل‌های فعالیت بانکی

طبق ماده ۹ برنامه هفتم توسعه، بانک‌ها موظف هستند فعالیت‌های خود را در قالب شش نوع تجاری، تخصصی، جامع، توسعه‌ای، قرض‌الحسنه و پس‌انداز و تسهیلات طبقه‌بندی کنند. تغییر مدل‌های کسب‌وکار بانک‌ها و کاهش فعالیت‌های غیرمرتبط از جمله موارد ضروری برای رفع مشکلات ناترازی در نظام بانکی است. اما به نظر می‌رسد عملکرد بانک سرمایه در اجرای این تغییرات چندان موفق نبوده و همین امر باعث شده است که بانک مرکزی به این بانک برای اعمال اصلاحات اساسی هشدار دهد.

نظارت بانک مرکزی بر بانک‌ها

با توجه به تلاش‌های بانک مرکزی برای کاهش نقدینگی و ارتقای نظارت بر سیستم بانکی، انتظار می‌رود هیات مدیره بانک سرمایه در این فرصت محدود اقدامات لازم برای بهبود تراز مالی و رفع مشکلات را انجام دهد. در غیر این صورت، باید منتظر تصمیمات بانک مرکزی درباره آینده این بانک باشیم.

اهداف کلیدی بانک مرکزی

حجت اسماعیل‌زاده، رئیس مرکز تنظیم‌گری بانک مرکزی، اعلام کرده است که این بانک در سال‌های اخیر سه هدف کلیدی شامل ساماندهی بانک‌های ناتراز، ارتقای نظارت بانکی و بهبود شفافیت اطلاعات در شبکه بانکی را دنبال کرده است. وی همچنین اشاره کرد که در صورت نبود امکان اصلاح در برخی بانک‌ها، هیات سرپرستی منصوب خواهد شد و در نهایت فرآیند گزیر اجرایی می‌شود. به عنوان نمونه، بانک آینده پس از بررسی‌های انجام‌شده به مرحله گزیر وارد شد و برای موسسه ملل نیز هیات سرپرستی منصوب شده است. همچنین بانک سرمایه برای اصلاح عملکرد و شاخص‌های مالی، هشدار رسمی دریافت کرده است.