تأثیر جنگ و خروج افغان‌ها بر اجاره مسکن/ بحران بازار اجاره برای خانه اولی‌ها
اقتصاد ایرانی: کاهش تورم اجاره مسکن شهری در مردادماه 1402 نسبت به سال گذشته به ۳۴.۶ درصد رسید که نسبت به مرداد 1401، 8 واحد درصد افت داشته و روند نزولی تورم اجاره‌بها برای نخستین‌بار طی سه سال اخیر ثبت شده است.
تب تورم اجاره مسکن در مردادماه فروکش کرد و پس از ۲۱ ماه، شتاب رشد به کمترین میزان خود در سه سال اخیر رسید؛ اما مسئله مهم این است که سقف مجاز افزایش اجاره‌بها همچنان ۲۵ درصد است، در حالی که این شاخص حتی در بهترین حالت، ۱۰ واحد درصد بیشتر بوده است.
در مردادماه امسال، میانگین رشد تورم اجاره شهری در مقایسه با سال قبل ۳۴.۶ درصد شده است که ۸ واحد درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است. همچنین این رقم در مقایسه با دوره‌های مشابه از آبان ۱۴۰۱ تاکنون پایین‌تر بوده و نشان‌دهنده کاهش شتاب رشد تورم در بازار اجاره است.
نکته قابل‌توجه اینجاست که از زمان شیوع کرونا در سال ۱۳۹۹، سقف افزایش مجاز اجاره‌بها در قراردادهای جدید یا تمدیدی همیشه ۲۵ درصد برای تهران و ۲۰ درصد برای سایر نقاط شهری تصویب شده است.
با این وجود، تورم در بازار اجاره حتی پس از افت در مرداد ۱۴۰۴، همچنان در بهترین حالت، ۱۰ واحد درصد بالاتر از سقف اعلام‌شده توسط دولت است.
از سوی دیگر، کاهش تورم اجاره در تابستان امسال به‌دنبال جنگ ۱۲ روزه، کاهش نسبی تقاضا و همچنین مازاد عرضه واحدهای استیجاری پس از خروج اتباع افغانستانی رخ داده و بیشتر به عوامل بیرونی مرتبط بوده است تا سیاستگذاری‌های مربوط به مسکن.
اجاره‌بها هم‌تراز با توان خانواده‌ها
بر اساس مصاحبه‌های میدانی خبرنگار همشهری با مشاوران املاک تهران، مشخص شده است که در تابستان امسال اغلب قراردادهای اجاره بر اساس سقف توان مالی خانوارهای متقاضی تنظیم شده و نه بر پایه قیمت‌های پیشنهادی موجران. به عبارت دیگر، ظرفیت افزایش بیشتر اجاره‌بها وجود نداشته چراکه توان پرداخت مستأجران محدود بوده است.
بررسی داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که در مردادماه، بیش از ۷۷ درصد از کالاهای خوراکی که بخش اصلی سبد مصرفی خانوار هستند، رشد قیمتی بالای ۳۰ درصد داشته‌اند. از میان ۵۳ قلم کالای اساسی و پرمصرف خوراکی، قیمت ۷ قلم کالا نسبت به مرداد سال قبل بیش از دو برابر شده، قیمت ۱۹ قلم رشد بین ۵۰ تا ۱۰۰ درصد داشته و ۱۵ قلم کالا افزایش قیمتی بین ۳۰ تا ۵۰ درصد را تجربه کرده‌اند.
در چنین شرایطی، مشخص است که توان مالی خانوارها بیشتر صرف حفظ حداقل نیازهای غذایی شده و برای پرداخت اجاره‌بها با میانگین رشد ۳۴.۶ درصدی قدرت بیشتری نداشته‌اند.
مشکلات خانه‌اولی‌ها در بازار اجاره
بنابر گفته مشاوران املاک، بحران موجود در بازار اجاره بیشترین تاثیر را بر خانه‌اولی‌ها، شامل زوج‌های جوان، گذاشته است. این افراد به‌دلیل نداشتن سرمایه کافی توان پرداخت رهن آپارتمان را ندارند و با سایر هزینه‌های شروع زندگی، نمی‌توانند مبالغ بالایی برای اجاره بپردازند.
