هفته‌ای پرماجرا برای مشاوران املاک 27 مهر 1404
اقتصاد ایرانی: واسطه‌های املاک، بازیگران کلیدی بازار مسکن ایران، این روزها با انتقادات گسترده‌ای روبه‌رو هستند؛ عملکرد برخی از این دفاتر به‌جای تسهیل معاملات، متهم به ایجاد تورم، حباب قیمتی و کاهش اعتماد عمومی شده است.
بخشی قابل توجه از انتقاداتی که به عملکرد دفاتر مشاوران املاک وارد می‌شود، به مکانیزم کاری این مجموعه‌ها معطوف است. بسیاری از شهروندان بر این باورند که برخی از مشاوران املاک به جای ایفای نقش واسطه‌های منصف، خود به عواملی برای افزایش تورم و ایجاد حباب قیمتی تبدیل شده‌اند.
از جمله اقداماتی که موجب کاهش اعتماد عمومی نسبت به این گروه شده است، می‌توان به تبلیغات مبالغه‌آمیز درباره افزایش قیمت‌ها، ثبت معاملات صوری به منظور افزایش ارزش ملک، و ایجاد رقابت‌های غیرواقعی میان خریداران اشاره کرد.
همچنین، نبود نظارت کارآمد و مناسب بر عملکرد این دفاتر، بستری برای تخلف و سودجویی‌های مخفیانه فراهم کرده است. برخی مشاوران املاک برای دستکاری قیمت‌ها و یا افزایش کمیسیون خود، به مشتریان پیشنهادهایی ارائه می‌دهند که با واقعیت بازار همخوانی ندارد، در نتیجه این امر، بازار مسکن ناپایدارتر و قیمت‌ها از ارزش واقعی ملک فاصله می‌گیرد.
نقش مثبت و منفی مشاوران املاک در میان اعتماد و شک
البته باید در نظر داشت که خدمات ارزشمند مشاوران حرفه‌ای و مسئولیت‌پذیر نیز نقش بسیار مهمی در رفع مشکلات بازار ایفا می‌کند. این افراد با آگاهی از شرایط بازار، دانش تخصصی در امور قراردادها و اطلاعات حقوقی، می‌توانند از ایجاد چالش‌های حقوقی جلوگیری کرده و فرآیند خرید و فروش را بدون مشکلی تسهیل نمایند. آنها در اصل، یک جزء ضروری از اعتماد عمومی در معاملات مسکن هستند که بدون حضورشان، بسیاری از معاملات ممکن است به مشکلات قانونی یا خسارات مالی منجر شود.
اصلاح روند و آموزش‌های مستمر برای کارکنان این حوزه امری اجتناب‌ناپذیر است که اعتبار این صنف را بازیابی می‌کند. اجرای برنامه‌های آموزشی و رتبه‌بندی مشاوران، تعیین نرخ ثابت و شفاف برای کمیسیون‌ها، و رفع واسطه‌های غیرقانونی می‌تواند نقش این صنف را دوباره به جامعه احیا کند. بازار مسکن، بیش از پیش محتاج مشاورانی است که کارشان تنها واسطه‌گری نباشد، بلکه بر تحلیل و دانش حرفه‌ای استوار باشد.
اعلام نگرانی نایب‌رئیس اول اتحادیه املاک از قراردادهای ثبت نشده
به گفته نایب‌رئیس اول اتحادیه املاک، داوود بیگی‌نژاد، یکی از مهم‌ترین مشکلات فعلی در بازار مسکن به عدم وجود قراردادهای رسمی مرتبط است که زمینه‌ساز بروز تخلفات می‌شوند. وی اظهار داشت که در حال حاضر تنها پیش‌نویس قراردادها در اختیار مشاوران املاک قرار دارد و این مشکل باعث افزایش مشکلات حقوقی و قانونی گردیده است.
بیگی‌نژاد همچنین اذعان داشت که دستورالعملی با شماره ۱۱۱۱۷۲ در تاریخ ۱۳ مهر تصویب شده که نرخ دستمزد مشاوران املاک را بر اساس ارزش معاملاتی ثابت تعیین می‌کند. با این وجود، دستمزدهای مشاوران با توجه به تورم و شرایط اقتصادی تغییر می‌کنند و این مسئله، گرفتاری‌های زیادی برای آنها ایجاد کرده است.
او هشدار داد که چنانچه این وضعیت تغییری نکند، موجب ایجاد مشکلات جدی و چالش‌های اساسی می‌تواند بشود. همچنین تصویب این آئین‌نامه تنها زمانی اصلاح خواهد شد که اعتراض قانونی از طرف صنف یا مقامات ذی‌ربط مطرح گردد؛ در غیر این صورت، هیچ تغییری اعمال نمی‌شود.
بیگی‌نژاد تاکید کرد که هر شغل در صورتی که قادر به تامین هزینه‌های لازم برای فعالیت خود از طریق روش قانونی نباشد، به مسیرهای نامناسب ممکن است کشیده شود. از طرفی، آئین‌نامه جدید نشان می‌دهد که دفاتر اسناد رسمی نیز بخشی از فرآیند دستمزدهای مشاوران املاک را شامل شده‌اند که این امر جایگاه مشاوران را تحت تاثیر قرار داده است.
کاهش دستمزد مشاوران؛ افزایش بار مالی دفاتر
نایب رئیس اتحادیه املاک به مشکلی مهم اشاره کرد و گفت: بر اساس مصوبه اخیر، دفاتر اسناد رسمی که به عنوان نهادهای مستقل شناخته می‌شوند، به بخشی از پروسه دریافت دستمزد مشاوران در مرحله پیش‌نویس قراردادهای ملکی تبدیل شده‌اند. این موضوع باعث ایجاد نارضایتی و عدم شفافیت در عملکرد دفاتر مشاوران شده است.
وی افزود که علی‌رغم وجود قانون الزام، امکانات مرتبط با سامانه‌های قراردادهای استاندارد هنوز در اختیار مشاوران قرار نگرفته است. به همین دلیل، فقط پیش‌نویس‌های غیررسمی در دسترس مشاوران قرار دارد که فاقد اعتبار قانونی هستند و زمینه‌ساز مشکلات و پرونده‌های قضایی می‌شوند.
اقدامات موثر برای بهبود اوضاع بازار املاک
بیگی‌نژاد در ادامه واکنش خود نسبت به این وضعیت اظهار داشت که تأخیر در ارائه سامانه‌های رسمی ثبت قرارداد، به صورت جدی موجب ایجاد بحران و مشکلات عمیق‌تری در بازار مسکن خواهد شد. وی این نکته را به صورت خاص مطرح کرد که دسترسی به سامانه‌هایی همچون «خودنویس» و «کاتب» هنوز برای مشاوران املاک فراهم نشده و همین امر چالش‌هایی را در بحث موارد مالی و ثبت قراردادها به وجود آورده است.
وی در جمع‌بندی گفت که این شرایط باعث شده نقل و انتقالات مالی از راه‌های غیررسمی انجام پذیرد، که این خود احتمال افزایش موارد حقوقی در دادگاه‌ها را تقویت می‌کند. بیگی‌نژاد توضیح داد که نقش مشاوران املاک فقط به نوشتن قراردادها محدود نمی‌شود، بلکه خدمات متنوعی همچون مشاوره دقیق تخصصی و تسهیل فرآیندهای خرید و فروش نیز جزئی ضروری از وظایف این صنف است.
او در پایان خواستار توجه ویژه نهادهای مسئول به اصلاحات لازم در آئین‌نامه مربوطه و فراهم‌سازی ابزارهای ضروری برای انجام کار مشاوران شد و تأکید کرد که ادامه شرایط فعلی به کاهش اعتماد عمومی و افزایش رکود در بازار مسکن منجر خواهد شد.
