هدیه عجیب و غریب دولت برای دهک‌های ۱ تا ۳
اقتصادایرانی: دولت با طرح اهدای رایگان واحدهای مسکونی به سه دهک اول جامعه، گامی بزرگ در کاهش نابرابری اقتصادی برداشته است؛ این اقدام با هدف حمایت از خانوارهای تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد اجرا می‌شود.
با این حال، موفقیت این طرح مشروط به چند عامل کلیدی است. نخست، کیفیت و موقعیت مکانی واحدهای مسکونی که باید در محلاتی با دسترسی مناسب به خدمات شهری، حمل‌ونقل و امکانات اجتماعی ساخته شوند، تا اثرات بلندمدت مثبت آن بر رفاه خانوارها حفظ شود.
دوم، شفافیت و عدالت در تخصیص واحدها که نیازمند نظارت دقیق و مکانیزم‌های شفاف دیجیتالی است تا از بروز سوءاستفاده یا فساد جلوگیری شود. سوم، پایداری حمایت‌ها؛ اعطای واحد مسکونی یک بار اقدام خوبی است، اما همراه نکردن آن با خدمات آموزشی، اشتغال و توانمندسازی خانوارها، اثر آن را کاهش می‌دهد.
به طور کلی، این طرح اگر با رعایت استانداردهای فنی و مدیریتی و بهره‌گیری از سیاست‌های مکمل اجرا شود، می‌تواند مدلی پایدار برای کاهش فقر و افزایش عدالت اجتماعی باشد. از سوی دیگر، این طرح می‌تواند نقش دولت در ایجاد تعادل اقتصادی و اجتماعی را پررنگ‌تر کند و به الگویی برای برنامه‌ریزی‌های آینده در حوزه رفاه اجتماعی تبدیل شود.
در ادامه سیاست‌های حمایتی دولت برای کاهش نابرابری‌های اقتصادی، طرحی تازه در حوزه مسکن در حال اجراست که هدف آن، واگذاری رایگان واحدهای مسکونی به سه دهک اول جامعه است. این اقدام به ویژه مددجویان تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد را دربر می‌گیرد و می‌تواند زمینه‌ساز کاهش فشار اقتصادی و ارتقای سطح رفاه خانوارهای کم درآمد شود.
نبود سرپناه مناسب برای خانوارهای محروم، تنها به معنای نداشتن سقفی برای زندگی نیست، بلکه منشأ مشکلات گسترده‌تری در حوزه‌های اقتصادی، آموزشی و حتی روانی است. خانواده‌هایی که از داشتن مسکن پایدار محروم‌اند، توانایی برنامه‌ریزی برای آینده، آموزش فرزندان و مدیریت امور مالی روزمره را از دست می‌دهند و در نتیجه، چرخه فقر در میان آن‌ها تداوم می‌یابد.
در سال‌های اخیر، رشد بی‌سابقه قیمت زمین و مسکن، خرید یا اجاره خانه را برای اقشار کم‌درآمد به رؤیایی دست نیافتنی تبدیل کرده است. در چنین شرایطی، نقش نهادهای حمایتی همچون دولت، کمیته امداد و سازمان بهزیستی در تأمین سرپناه برای آسیب‌پذیرترین گروه‌های جامعه بیش از پیش پررنگ شده است. بدون چنین حمایت‌هایی، امکان دستیابی این خانوارها به مسکن امن و پایدار وجود ندارد.
توانمندسازی اقشار کم درآمد زمانی تحقق می‌یابد که نیازهای اولیه زندگی از جمله مسکن تأمین شود. خانواده‌هایی که هر ماه دغدغه اجاره‌خانه یا یافتن سرپناه موقت دارند، فرصتی برای تمرکز بر آموزش، اشتغال و بهبود وضعیت معیشتی خود نمی‌یابند. به همین دلیل، تأمین مسکن پایدار نه‌تنها یک نیاز رفاهی بلکه پیش‌شرط ورود به چرخه رشد اقتصادی و اجتماعی محسوب می‌شود.
۶۰ واحد مسکونی جدید به مددجویان تحویل داده می‌شود
دسترسی به مسکن مناسب، آرامش روانی و احساس امنیت را در خانواده‌ها تقویت می‌کند. ثبات در محل زندگی، تأثیر مستقیم بر اعتمادبه‌نفس کودکان و عملکرد تحصیلی آن‌ها دارد و در عین حال، والدین را از نگرانی‌های روزمره رها کرده و قدرت تصمیم‌گیری و مدیریت مالی آنان را بهبود می‌بخشد. خانه‌دار شدن به معنای دستیابی به نقطه‌ای امن برای رشد فردی و اجتماعی است.
تأمین مسکن ایمن برای دهک‌های پایین، نقشی اساسی در کاهش معضلاتی چون حاشیه‌نشینی، شکل‌گیری سکونتگاه‌های غیررسمی و افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی دارد. سیاست‌های حمایتی دولت و نهادهای مردمی می‌تواند با تثبیت شرایط زندگی، مشارکت اجتماعی و امید به آینده را در میان اقشار ضعیف تقویت کند.
به گفته‌ی محمدرضا کاظم‌زاده، سرپرست اداره کل بهزیستی خراسان شمالی، در حال حاضر بیش از ۱٬۸۱۴ واحد مسکونی برای مددجویان این استان در دست احداث است. این واحدها در قالب طرح «مسکن ملی» و «مسکن خودمالکی» از سال ۱۴۰۰ آغاز شده‌اند و اکنون در مراحل مختلفی از ساخت، از فونداسیون تا اسکلت، قرار دارند.
وی اعلام کرد: به مناسبت ۱۲ آذر ماه، روز جهانی معلولان، ۶۰ واحد مسکونی جدید به مددجویان تحت پوشش تحویل داده می‌شود. این پروژه‌ها با استفاده از ۸۰ میلیارد ریال کمک بلاعوض، تسهیلات قرض‌الحسنه و حمایت‌های دولتی از جمله حذف هزینه‌های انشعابات و مجوز ساخت اجرا شده‌اند.
برنامه تکمیل واحدهای مسکونی تا پایان سال
از ابتدای سال جاری تاکنون، ۱۶۰ واحد مسکونی به مددجویان تحویل شده و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال، ۴۰۰ واحد دیگر نیز به بهره‌برداری برسد. میانگین مساحت هر واحد حدود ۷۵ مترمربع است و اولویت واگذاری با خانوارهای دارای معلولیت، زنان سرپرست خانوار و خانواده‌های بدون سرپرست مؤثر است.
کاظم‌زاده، کمبود آورده شخصی و ضمانت‌های مالی را از مهم‌ترین موانع تحقق کامل طرح‌های مسکن دانست. با این حال، همکاری میان دستگاه‌های اجرایی، بانک‌ها و نهادهای حمایتی می‌تواند مسیر را برای تأمین پایدار مسکن اقشار آسیب‌پذیر هموار کند.
در حال حاضر، بیش از ۲۵ هزار معلول جسمی، حرکتی، ذهنی، بینایی و شنوایی تحت پوشش بهزیستی خراسان شمالی قرار دارند. این استان با جمعیتی حدود یک میلیون نفر، بیش از ۴۴ درصد از ساکنان خود را در مناطق روستایی جای داده است؛ مناطقی که بیش از هر نقطه دیگری نیازمند توجه ویژه در حوزه مسکن هستند.
شاخصمقدار / وضعیتتوضیحات تکمیلی
| تعداد واحدهای تحویل شده تاکنون (سال جاری) | ۱۶۰ واحد | واحدها تحویل مددجویان شده است |
| تعداد واحدهای پیش‌بینی شده تا پایان سال | ۴۰۰ واحد | شامل تحویل‌های آینده برای تکمیل پروژه |
| میانگین مساحت هر واحد | ۷۵ مترمربع | مناسب برای خانوارهای کوچک تا متوسط |
| اولویت واگذاری | خانوارهای دارای معلولیت، زنان سرپرست خانوار، خانواده‌های بدون سرپرست مؤثر | برای تمرکز حمایتی بر اقشار آسیب‌پذیر |
| موانع اصلی اجرای طرح | کمبود آورده شخصی و ضمانت‌های مالی | محدودیت در توان مالی خانوارها و نهادها |
| راهکار پیشنهادی | همکاری دستگاه‌های اجرایی، بانک‌ها و نهادهای حمایتی | ایجاد مسیر تأمین پایدار مسکن و کاهش مشکلات مالی |
| تعداد کل مددجویان تحت پوشش بهزیستی استان | بیش از ۲۵ هزار نفر | شامل معلولان جسمی، حرکتی، ذهنی، بینایی و شنوایی |
| جمعیت استان | حدود ۱ میلیون نفر | بیش از ۴۴٪ در مناطق روستایی زندگی می‌کنند |
| تمرکز مناطق نیازمند مسکن ویژه | مناطق روستایی استان | بیشترین نیاز به توجه در حوزه مسکن |
