رسواییهای گرانی مسکن؛ بازیگران اصلی در پشت پرده چه کسانی هستند؟
اقتصادایرانی: بازار مسکن ایران با بحران افزایش بیوقفه قیمتها روبهرو است؛ شکاف عمیق میان درآمد خانوارها و هزینههای مسکن، فشار اقتصادی را تشدید کرده و آینده سرمایهگذاری در این بخش را به مخاطره انداخته است.
بازار مسکن ایران در سالهای اخیر شاهد افزایش قابل توجه قیمتها بوده است، موضوعی که نه تنها قدرت خرید اقشار متوسط و کمدرآمد را کاهش داده، بلکه اختلاف میان درآمد و هزینه مسکن را به شکلی بیسابقه گسترش داده است. رشد مداوم قیمت مسکن تأثیرات متنوعی بر خانوارها، سرمایهگذاران و سیاستگذاران شهری داشته و نگرانیهای بسیاری درباره آینده این بازار را ایجاد کرده است.
رشد ناپایدار نقدینگی و تأثیر آن بر بازار مسکن
یکی از عوامل کلیدی در رشد قیمت مسکن، تورم و افزایش ناپایدار نقدینگی در اقتصاد کشور است. هزینههای ساخت و ساز بالا، کمبود زمین مناسب و اجرای دیرهنگام پروژههای مسکونی از دیگر دلایلی هستند که این بحران را شدت بخشیدهاند. علاوه بر این، حضور پررنگ تقاضای سرمایهای در بخش مسکن، به ویژه در مناطق پرتقاضا، موجب ایجاد تغییرات غیرقابل پیشبینی در این بازار شده است.
مشکلات اقتصادی خانوادهها باعث شده است که بخش قابل توجهی از درآمد آنها صرف خرید یا اجاره مسکن شود. این مسئله، فشار زیادی را به مردم وارد کرده و دسترسی به مسکن مناسب را به یکی از چالشهای اصلی تبدیل کرده است. اختلاف فاحش میان درآمد و هزینه خرید خانه نه تنها مشکلات اجتماعی را بیشتر کرده، بلکه تعادل عرضه و تقاضا را نیز مختل کرده و بازار را در شرایطی نامناسب قرار داده است.
چالشهای سیاستگذاری مسکن
در این زمینه، سوالات بسیاری درباره توانایی سیاستهای دولت در کاهش فشارهای موجود مطرح میشود. آیا تلاشهای دولتی، مثل حمایت از ساخت خانههای کوچکمتراژ یا گسترش بازار اجاره، توانسته به بهبود وضعیت مسکن کمک کند؟ آیا بازار فعلی توانایی تأمین نیازهای واقعی شهروندان را دارد یا درگیر تقاضاهای سرمایهای است؟
مسکن در کشور ایران دیگر فقط یک مسئله اقتصادی نیست؛ بلکه ابعاد اجتماعی و فرهنگی نیز پیدا کرده است. برای کنار آمدن با این وضعیت نیاز به تحلیلهای جامع و همکاری سیاستمداران، سازندگان و کارشناسان وجود دارد تا آیندهای پایدار برای بازار مسکن ترسیم شود.
بررسی عوامل کلیدی گرانی مسکن
عطاءالله آیتاللهی، کارشناس حوزه مسکن و شهرسازی، بیان کرد که تورم، رشد نقدینگی و عدم تعادل میان عرضه و تقاضا از عوامل اصلی نابسامانی در بازار مسکن هستند. با وجود افزایش نقدینگی، سطح درآمد مردم پایین است و قدرت خرید آنها کاهش یافته است، که این شرایط پیامدهای فراوانی برای خانوادهها ایجاد کرده است.
وی اضافه کرد که بیثباتی در تصمیمگیریها و نداشتن نظارت مناسب دولتی باعث کاهش سرمایهگذاریها در حوزه ساخت و ساز شده و این موضوع را میتوان در کاهش صدور پروانههای ساختمانی مشاهده کرد.
آیتاللهی تأکید کرد که وابستگی بازار مسکن به اقتصاد کشور همیشه بارز بوده است. در شرایطی که رونق اقتصادی وجود ندارد، نمیتوان انتظار شکوفایی پایدار از بخش مسکن داشت.
تأثیر بازارهای موازی بر قیمت مسکن
وی در ادامه اشاره کرد که بازارهای موازی و عوامل خارجی، مانند افزایش نرخ ارز، نقش قابل توجهی در افزایش قیمت مسکن دارند. تغییرات ارزی به شکل مستقیم هزینههای ساخت را بالا میبرد و تأثیر آن بر بازار به هیچ عنوان قابل چشمپوشی نیست.
این کارشناس بیان کرد که مجموعه این عوامل باعث شده قیمت مسکن به شکل مداوم افزایش پیدا کند، به گونهای که دسترسی به خانه برای اقشار کمدرآمد به یک دغدغه جدی تبدیل شده است.
طرحهای دولتی؛ وعدهای بدون عمل
آیتاللهی در رابطه با طرحهای دولتی مانند مسکن استیجاری گفت که تجربه گذشته نشان داده است که این طرحها معمولاً در عمل موفق نیستند. با وجود امید و انتظاراتی که این برنامهها ایجاد میکنند، ابزارهای لازم برای رفع مشکلات مردم در آنها فراهم نمیشود.
لزوم تأمین مالی پایدار برای موفقیت طرحها
او تأکید کرد که ارتباط موفق هر طرح با وجود منابع مالی کافی امکانپذیر است. با توجه به مشکلات اقتصادی و محدودیتهای ناشی از تحریمها، این مسئله مطرح است که چگونه دولت میخواهد چنین طرحهایی را به نتیجه برساند.
وی افزود که وعدههای بدون پشتوانه هرگز نمیتوانند مشکلات واقعی جامعه را کاهش دهند. تنها با همکاری بخش خصوصی و تأمین بودجه منطقی است که میتوان به نتایج مثبت دست یافت.
آیتاللهی در پایان تأکید کرد که بدون منابع کافی، هیچ طرح دولتی نمیتواند تحقق یابد. بنابراین، همکاری بخش خصوصی و تأمین مالی پایدار باید محور اصلی هر تلاش جدید در حوزه مسکن باشد.
