تغییر بزرگ در دهک یارانه بازنشستگان/ معیار جدید چیست؟
اقتصاد ایرانی: تغییر در دهک‌بندی یارانه‌ها | با اضافه شدن شاخص «خرید خرد»، خانوارهایی که میانگین خرید ماهانه و اجاره‌بهایشان طی شش ماه گذشته از ۵۰ میلیون تومان فراتر رود، یارانه نقدی‌شان حذف خواهد شد.
دولت با افزودن یک شاخص جدید به نام «خرید خرد» به معیارهای دهک‌بندی یارانه نقدی ، تغییرات مهمی را در سیاست‌های اقتصادی کشور ایجاد کرده است. بر اساس این روش، خانوارهایی که مجموع میانگین خرید خرد و اجاره‌بهای ماهانه‌شان طی شش ماه گذشته از مرز مشخص (مانند ۵۰ میلیون تومان) عبور کند، به دهک‌های بالای درآمدی منتقل شده و یارانه نقدی آن‌ها حذف خواهد شد.
اهداف تغییرات دهک‌بندی یارانه
این برنامه اصلاحی با هدف ارزیابی دقیق‌تر وضعیت مالی خانوارها و شناسایی بهتر افراد پردرآمد طراحی شده است. شاخص خرید خرد، شامل تراکنش‌های انجام‌شده از طریق کارتخوان‌های فروشگاهی است که اطلاعات آن به طور میانگین برای شش ماه مورد بررسی قرار می‌گیرد. این روش به دولت کمک می‌کند تا به داده‌های مرتبط با هزینه‌های روزمره خانوارها راحت‌تر دسترسی داشته باشد.
مبنای جدید دهک‌بندی در سیاست‌های یارانه
این معیار جدید با هدف حذف خانوارهای پردرآمد از فهرست یارانه‌بگیران، بر مبنای میزان خرید خرد (مانند خرید روزانه از فروشگاه‌ها) و اجاره‌بهای آن‌ها کار می‌کند. به عنوان مثال، یک خانواده سه‌نفره تنها زمانی مشمول حذف یارانه نقدی خواهد شد که میانگین خرید خرد و اجاره ماهانه آن‌ها از سقف تعیین‌شده تجاوز کند.
چالش‌های درآمد و هزینه خانوارها
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در تعیین دهک‌های درآمدی، عدم شفافیت حساب‌های بانکی و دسترسی محدود به اطلاعات کامل درآمدی افراد است. از این‌رو، دولت با استفاده از داده‌های مصرفی، تلاش می‌کند تصویر بهتری از وضعیت مالی خانوارها ارائه دهد. به گفته متخصصین، معیار خرید خرد می‌تواند نسبت به بررسی گردش حساب‌ها، ابزاری موثق‌تر برای شناسایی سطح درآمدی افراد باشد.
پیش‌بینی میانگین شش‌ماهه در دهک‌بندی
برای جلوگیری از تأثیرگذاری خریدهای فصلی یا پرداخت‌های ناگهانی بر نتایج دهک‌بندی، ارزیابی‌ها بر اساس میانگین شش‌ماهه انجام می‌شود. این روش کاهش خطا در نظام دهک‌بندی را ممکن می‌کند، هرچند ممکن است برخی خانوارهای متوسط با رفتارهای مصرفی خاص، به اشتباه در دهک‌های بالاتر قرار داده شوند.
دهک‌بندی بازنشستگان تأمین اجتماعی
بازنشستگان تأمین اجتماعی نیز مانند سایر افراد جامعه مشمول این دهک‌بندی اقتصادی هستند. به دلیل تفاوت‌های درآمدی و شرایط معیشتی، نمی‌توان همه بازنشستگان را در یک دهک قرار داد. دهک‌بندی آن‌ها بر اساس عوامل متعددی از جمله میزان حقوق دریافتی، درآمد سایر اعضای خانوار و دارایی‌های ثبت‌شده انجام می‌شود.
عوامل اصلی دهک‌بندی بازنشستگان
دهک‌بندی بازنشستگان تأمین اجتماعی شامل معیارهای متعددی است که در ادامه بیان شده‌اند:
- حقوق دریافتی: بسته به سابقه کاری و میزان پرداخت حق بیمه، حقوق بازنشستگان متفاوت است.
- درآمد سازمانی: درآمد سایر اعضای خانواده نیز نقش مهمی در تعیین دهک خانوار دارد.
- دارایی و املاک: تعداد و ارزش خودرو، خانه، میزان سپرده‌های بانکی و سود حاصل از آن‌ها نیز تأثیرگذار است.
- تعداد اعضای خانواده: نسبت بین درآمد و تعداد افراد خانواده، عامل تعیین‌کننده در رتبه‌بندی دهک است.
استعلام دهک‌بندی یارانه‌ای
برای اطلاع از دهک‌بندی خود، بازنشستگان می‌توانند به سامانه‌ای که توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی راه‌اندازی شده است، مراجعه کنند. راهنمای استفاده از سامانه به صورت زیر است:
- ورود به سایت حمایت معیشتی به نشانی hemayat.mcls.gov.ir
- دریافت کد تأیید از طریق پیامک
- مشاهده وضعیت دهک درآمدی خانوار در سامانه
نکات مهم
دهک‌بندی به صورت دوره‌ای و منظم به‌روزرسانی می‌شود.
امکان اعتراض به دهک‌بندی از طریق سامانه یا تماس با شماره ۱۴۲۸ برای هم‌وطنان فراهم شده است.
دهک‌بندی یارانه‌ها و اهمیت آن
دهک‌بندی در تخصیص یارانه‌های نقدی و کمک‌های معیشتی اهمیت فراوانی دارد. به طور کلی، دهک‌ها به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:
دهکویژگی
| ۱ تا ۳ | کم‌درآمدترین خانوارها که بیشترین یارانه را دریافت می‌کنند |
| ۴ تا ۷ | خانوارهای با درآمد متوسط و یارانه کمتر |
| ۸ تا ۱۰ | خانوارهای پردرآمد که احتمالاً از دریافت یارانه محروم هستند |
جمع‌بندی
با توجه به اهمیت دهک‌بندی یارانه‌ها، بازنشستگان و سایر اقشار جامعه باید نسبت به وضعیت مالی خود آگاه باشند تا از حقوق و مزایای خود استفاده کنند. این سیستم از ابزارهای مهمی برای دستیابی به عدالت اجتماعی است و کمک می‌کند سیاست‌های حمایتی به شکل هدفمند به نیازمندان واقعی اختصاص یابد. دولت باید مکانیزم بررسی و اعتراض را تقویت کند تا سطح عدالت اقتصادی در جامعه افزایش یابد.
