یارانه نقدی تغییر کرد/ معیار جدید دهک بندی چیست؟

معیار جدید دولت برای شناسایی دهک‌های درآمدی

دولت شاخص نوینی به نام «خرید خرد» را به معیارهای دهک‌بندی یارانه نقدی اضافه کرده است. بر اساس این شاخص، خانوارهای سه‌نفره‌ای که میانگین ماهانه خرید خرد و اجاره‌بهایشان در شش ماه گذشته از ۵۰ میلیون تومان فراتر رود، به دهک‌های بالای درآمدی منتقل شده و یارانه نقدی آنها قطع خواهد شد.

اهداف اصلی شاخص خرید خرد

این تغییر با هدف بهبود ارزیابی وضعیت اقتصادی خانوارها و شناسایی دقیق‌تر افراد پردرآمد صورت گرفته است. شاخص خرید خرد، شامل تراکنش‌های انجام شده از طریق کارتخوان‌های فروشگاهی است و به منظور کاهش خطا، میانگین شش‌ماهه این تراکنش‌ها در نظر گرفته می‌شود. این روش دسترسی آسان دولت به داده‌های تراکنش‌ها را فراهم می‌کند.

نحوه حذف یارانه‌ها بر اساس خرید خرد

با ابلاغ این شاخص تازه، معیاری بر اساس تراکنش‌های فروشگاهی برای دهک‌بندی یارانه‌بگیران تعیین شده است. این برنامه با ارزیابی خریدهای خانوارها و اجاره‌بهای آنها، اقدام به شناسایی خانوارهای پردرآمد و حذف آنها از لیست یارانه‌بگیران خواهد کرد. هر خانوار سه‌نفره که درصد متوسط خرید خرد و اجاره ماهانه آن از ۵۰ میلیون تومان بیشتر باشد، از این لیست حذف خواهد شد.

سقف خرید مجاز خانوارها

بر اساس طرح جدید، سقف خرید خرد ماهانه برای هر فرد، به ۱۰ میلیون تومان محدود شده است. به همین ترتیب، سقف هزینه مجاز برای یک خانواده سه‌نفره، ماهانه ۳۰ میلیون تومان تعیین شده است. مجموع هزینه‌های خرید خرد و اجاره نیز معیاری برای تعیین دهک اقتصادی خانوار در نظر گرفته می‌شود.

چالش‌های شناسایی دهک‌های اقتصادی

تشخیص درآمد واقعی خانوارها به دلیل عوامل گوناگونی مانند مشاغل متنوع، درآمدهای غیررسمی و عدم شفافیت حساب‌های بانکی، برای دولت دشوار بوده است. به همین دلیل، تصمیم گرفته شده که به جای تمرکز صرف بر درآمد خانوارها، با استفاده از هزینه مصرفی، نمای بهتری از سطح زندگی خانوارها ترسیم شود. به گفته تحلیلگران، خرید خرد نسبت به بررسی گردش حساب، معیاری قابل اتکاتر برای ارزیابی است که به شفاف‌تر کردن دهک‌های درآمدی کمک می‌کند.

مزایا و معایب استفاده از شاخص جدید

در این روش جدید، برای جلوگیری از اثرگذاری خریدهای فصلی یا هزینه‌های ناگهانی بر حذف خانواده‌ها از لیست یارانه‌بگیران، بررسی‌ها بر پایه میانگین شش‌ماهه انجام می‌شود. این تغییر می‌تواند موجب کاهش خطا در نظام دهک‌بندی شود. با این حال، ممکن است موجب اشتباه در شناسایی خانوارهای متوسط شود. زیرا برخی خانواده‌ها به دلیل خریدهای خاص یا پرداخت اجاره‌بها، به اشتباه در دهک‌های بالاتر قرار داده شوند.

پیشنهاد کارشناسان برای بهبود فرآیند جدید

تحلیل‌ها نشان داده‌اند که استفاده از شاخص خرید خرد می‌تواند دقت نظام دهک‌بندی اقتصادی را افزایش دهد. اما کارشناسان تاکید دارند که دولت باید پیش از حذف یارانه‌ها ، مکانیزم‌های مربوط به اعتراض و بازبینی اطلاعات را تقویت کند تا عدالت اقتصادی جامعه حفظ شود و از هرگونه اشتباه در طبقه‌بندی جلوگیری شود.