چه وامهایی باعث ضرر شما میشوند و نباید بگیرید؟
اقتصاد ایرانی: برخی وامها با ظاهر جذاب و نرخ سود پایین ارائه میشوند، اما با کارمزدهای سنگین و جریمههای پنهان در بلندمدت به زیان متقاضیان تمام میشوند. بانکها و مؤسسات مالی از این روشها برای بدهیسازی غیرشفاف استفاده میکنند.

بسیاری از وامها شاید در ابتدا جذاب به نظر برسند، ولی وقتی دقیقتر بررسی میکنی، متوجه میشوی که این وامها در واقع طراحی شدهاند تا بدهیهای هوشمندانهای برای بانکها یا مؤسسات مالی ایجاد کنند!
بیایید کمی جزئیتر بررسی کنیم:
۱. وامهایی با سود کم اما هزینههای پنهان بالا
گاهی بانکها وامهایی با سود به ظاهر پایین، حدود ۱۰٪، ارائه میدهند، اما:
هزینههای اضافهای مثل کارمزد تا ۴٪،
بیمه اجباری ،
و محاسبه جریمه دیرکرد با نرخهای سنگین بهصورت روزشمار.
نتیجه این هزینهها: سود واقعی این وام میتواند تا بیش از ۲۵٪ هم برسد!
از نمونههای بارز این نوع وامها میتوان به وامهای خرید کالا از فروشگاههای زنجیرهای اشاره کرد که توسط بانکها پشتیبانی میشوند.
۲. وامهای بلندمدت با نرخ سود مرکب
وامهای با دوره بازپرداخت طولانیمدت، مثل ۵ تا ۱۰ سال، با اقساطی «سبک و کم»، اغلب در ابتدا وسوسهکننده هستند.
اما چون سود بهصورت مرکب محاسبه میشود، در نهایت ممکن است مبلغ پرداختشده حتی تا دو برابر مبلغ اولیه وام باشد!
نمونه بارز این نوع وامها: وام خرید خودرو با دوره بازپرداخت ۶۰ ماهه است.
۳. وامهایی با وثیقه سنگین یا ضمانت غیرمنطقی
اگر وامی نیاز به وثیقههایی مثل سند ملکی یا تعهدات سنگین از طرف کارفرما داشته باشد، در واقع بانک با این روش ریسک وامدادن را به شما منتقل میکند.
کافی است کمی تأخیر در بازپرداخت رخ دهد تا با عواقب جدی مانند ضبط وثیقه یا برگشت چک مواجه شوید.
نمونهای از این وامها معمولاً در مؤسسات مالی غیربانکی یا صندوقهای قرضالحسنه خصوصی ارائه میشوند.
۴. وامهایی که نیازی به آنها ندارید
برخی افراد تنها چون «فرصت گرفتن وام ایجاد شده» بدون بررسی دقیق اقدام به دریافت وام میکنند.
این پول معمولاً به جای نیازهای واقعی صرف هزینههای غیرضروری یا تفریحی میشود، و در نهایت بدهی و فشار مالی به همراه دارد.
یک نمونه شناختهشده: وام ازدواج که صرف خرید گوشی یا خودرو میگردد.
۵. وامهایی با پیشپرداخت بالا یا سپرده الزامی
برخی بانکها شرطی میگذارند که شما باید درصدی از مبلغ وام (مثلاً ۵۰٪) را در حساب خود بلوکه کنید.
این شرط، عملاً یعنی بخشی از پولتان را قفل کردهاید و هیچ بهرهای هم از آن دریافت نمیکنید! در چنین شرایطی هزینه واقعی وام بسیار بیشتر از نرخ اعلامی خواهد بود.
نمونه: وامهای ۲۰۰ میلیون تومانی که با شرط بلوکه شدن ۱۰۰ میلیون تومان ارائه میگردند.
۶. وامهای ارائهشده توسط مؤسسات غیرمجاز یا فینتکهایی ناشناخته
این روزها برخی سایتها و اپلیکیشنها تبلیغ «وام فوری بدون ضامن» دارند. بسیاری از این وامها یا کلاهبرداری هستند، یا بهرههایی دارند که چندین برابر بهره بانکی است.
همچنین هر وامی که قرارداد شفافی نداشته باشد یا فاقد مجوز رسمی بانک مرکزی باشد، ریسک مالی و قانونی بالایی دارد.
جمعبندی:
لازم است بدانیم وامهایی که ضرر دارند معمولاً ویژگیهای زیر را دارند:
سود پایین همراه با هزینههای اضافی | نرخ سود واقعی بسیار بالا | بررسی دقیق شرایط و نرخ مؤثر سالانه |
اقساط بلندمدت | فشار مالی ناشی از سود مرکب | بازپرداخت کوتاهتر با سود مناسب |
وثیقههای سنگین | ریسک بالا برای وامگیرنده | وام با ضمانت سادهتر مثل حقوق یا سفته |
وام بدون نیاز واقعی | بدهی غیرضروری | پسانداز فردی |
شرط بلوکه سپرده | کاهش نقدینگی شخصی | وامهایی که سپردهبندی ندارند |
مؤسسات بدون مجوز | خطر کلاهبرداری یا هزینه بالا | انتخاب بانکهای دارای مجوز رسمی |