آیا مکانیسم ماشه تحریم‌ها را تشدید خواهد کرد؟

با فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی تروئیکای اروپایی، این پرسش مطرح می‌شود که بازگشت تحریم‌های شورای امنیت چه تأثیری بر اقتصاد ایران خواهد گذاشت؟ کارشناسان اقتصادی نظرات متعددی در این خصوص ارائه داده‌اند و بر اساس این ارزیابی‌ها، اثر مستقیم و چشمگیری بر اقتصاد ایران مشاهده نمی‌شود؛ زیرا تحریم‌های شورای امنیت ماهیتی متفاوت از تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا دارند و تأثیر محدودی بر اقتصاد کشور خواهند گذاشت.

پیامدهای روانی و انتظارات تورمی

برخی اقتصاددانان بر این باورند که فعال شدن مکانیسم ماشه، فارغ از تأثیر مستقیم اقتصادی، ممکن است انتظارات تورمی را تشدید کند. این موضوع می‌تواند نااطمینانی‌ها را افزایش داده و در نهایت فشار تورمی را بر اقتصاد اضافه نماید. به همین دلیل، بسیاری توصیه می‌کنند تغییر ریل حکمرانی اقتصادی به نفع بخش خصوصی، یکی از اقدامات حیاتی برای مقابله با این چالش باشد.

آیا فعال‌سازی مکانیسم ماشه موجب افزایش تحریم‌ها خواهد شد؟

وحید شقاقی، اقتصاددان، تأکید دارد که با فعال شدن مکانیسم ماشه به خودی خود، تحریم‌های اقتصادی سخت‌تر نخواهند شد. او معتقد است که تحریم‌های ثانویه آمریکا، که در سال‌های اخیر اعمال شده‌اند، گسترده‌تر و شدیدتر از اثرات احتمالی مکانیسم ماشه بوده‌اند و تبعات بیشتری را به دنبال داشته‌اند.

شقاقی اضافه می‌کند: «مکانیسم ماشه، ایران را به دوران تحریم‌های سازمان ملل و بازگشت به ۶ قطعنامه تصویب‌شده توسط شورای امنیت بازمی‌گرداند. این قطعنامه‌ها عمدتا ماهیت اقتصادی ندارند، اما امکان ایجاد ابزار قانونی جدید برای فشارهای بیشتر توسط آمریکا فراهم می‌شود.»

ضرورت تغییر حکمرانی اقتصادی

وحید شقاقی معتقد است که برای کاهش اثرات ناشی از مکانیسم ماشه، باید حکمرانی اقتصادی تغییر یابد. او تأکید دارد که اقتصاد رانتی نفتی و شبه‌دولتی فعلی، چه در شرایط تحریم و چه بدون آن، موجب ایجاد بحران‌های اقتصادی خواهد شد. رقابت‌پذیری اقتصاد، بهبود محیط کسب‌وکار، و حمایت از بخش خصوصی، می‌تواند راهگشای کاهش اثرات تحریم‌ها باشد.

سناریوهای پیش‌رو

شقاقی دو سناریو را پیش‌بینی می‌کند: اول، فعال شدن مکانیسم ماشه؛ و دوم، تمدید دوره اسنپ‌بک توسط کشورهای اروپایی در قبال دریافت امتیازات خاص از ایران. او بر این باور است که در نهایت مکانیسم ماشه فعال خواهد شد و اقتصاد ایران را با چالش‌های بیشتری روبرو خواهد کرد.

راهکارهای پیشنهادی برای مقابله با اثرات مکانیسم ماشه

تقویت رقابت‌پذیری اقتصاد ملی و سهولت در محیط کسب‌وکار

تحول نهادهای مالی به‌منظور حمایت از بخش خصوصی

مهار رانت‌های اقتصادی و اصلاح نظام مالیاتی

ایجاد فضا برای فعالیت بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری‌های نوآورانه

در مجموع، فعال‌سازی مکانیسم ماشه ممکن است تأثیرات مستقیم اقتصادی گسترده‌ای نداشته باشد؛ اما اثرات روانی و انتظارات تورمی ناشی از آن، چالش‌های جدیدی را برای اقتصاد ایران ایجاد خواهد کرد. به نظر می‌رسد که اصلاحات ساختاری به نفع بخش خصوصی و تغییر حکمرانی اقتصادی، کلید اصلی برای مقابله با این چالش‌ها باشد.