طرح پزشکیان برای اصلاح قیمت بنزین/ بنزین به نفر چیست؟
اقتصاد ایرانی: افزایش احتمالی قیمت بنزین و طرح جدید اصلاح مصرف سوخت با رویکرد "بنزین به نفر"، به یکی از موضوعات داغ این روزها در فضای مجازی تبدیل شده است، در حالی که دولت هرگونه افزایش قیمت را تکذیب می‌کند.
قیمت بنزین در ایران یکی از موضوعات پرمباحثه و چالش‌برانگیز است که همواره در فضای عمومی و رسانه‌ها مورد توجه قرار گرفته است. اخیراً، صحبت‌هایی پیرامون افزایش احتمالی قیمت بنزین مطرح شده که بلافاصله از سوی دولت تکذیب شده است. با این‌وجود، بسیاری از کارشناسان و مردم بر وجود مشکلات ساختاری در مصرف بنزین اذعان دارند؛ اما همچنان اقدامی جدی جهت اصلاح این روند صورت نگرفته است.
گزینه‌ها و راهکارهای پیشنهادی در پرونده مصرف بنزین
در حال حاضر، دولت سه گزینه اصلی را برای ساماندهی وضعیت بنزین مورد بررسی قرار داده است:
بنزین سه نرخی: اجرای یارانه پله‌ای به قیمت‌های ۲۵۰۰ تومان، ۵۰۰۰ تومان و ۱۰ هزار تومان.
افزایش ۵۰ درصدی قیمت بنزین: حذف کارت سوخت برای جایگاه‌ها و تعیین نرخ‌های جدید بر مبنای تورم سالانه.
طرح بنزین به نفر: تخصیص یارانه بنزین به هر فرد به‌صورت مستقیم و ایجاد سازوکاری برای کاهش مصرف از طریق تغییر در خدمات صنعت حمل‌ونقل.
در میان این گزینه‌ها، دو گزینه نخست به دلیل عدم توجه به فاکتورهای بهینه‌سازی مصرف بنزین، به‌ویژه در تجربه تلخ سال ۱۳۹۸، احتمالاً شرایط اقتصادی کشور را پیچیده‌تر کرده و باری از تورم سنگین را به مردم تحمیل می‌کنند.
تشریح جزئیات طرح بنزین به نفر
طرح بنزین به نفر مبتنی بر توزیع یارانه بنزین بر اساس مصرف متعارف هر فرد است. به موجب این طرح، هر فرد ماهانه ۳۰ لیتر بنزین دریافت می‌کند. خانواده‌ها نیز بر اساس تعداد اعضا، یارانه مشمول خواهند شد. در صورت عدم مصرف، افراد قادر خواهند بود این سهمیه را به قیمت آزاد در بورس انرژی به فروش برسانند. این رویکرد ویژه، علاوه بر ایجاد عدالت در تخصیص یارانه‌ها، انگیزه اقتصادی افراد را برای بهینه‌سازی مصرف افزایش خواهد داد.
مدل مصرف بنزین مزایا| بنزین سه نرخی | ایجاد طبقه‌بندی قیمتی (اما مشکلات تورمی) |
| افزایش قیمت بنزین | همخوانی با تورم سالانه (اما بدون بهینه‌سازی مصرف) |
| طرح بنزین به نفر | ترویج مصرف بهینه، کاهش تبعیض در یارانه‌ها و درآمدزایی برای عموم |
مزیت‌ها و آثار مثبت طرح بنزین به نفر
طرح بنزین به نفر دارای مزیت‌های اقتصادی و اجتماعی منحصربه‌فردی است. برخی از این مزایا شامل موارد زیر می‌شود:
کاهش مصرف تک‌سرنشینی و در نتیجه، کاهش ترافیک و آلاینده‌ها.
بهبود ضریب جینی و افزایش درآمد اقشار مختلف جامعه.
کاهش قاچاق سوخت و واقعی شدن قیمت بنزین در بازار.
ایجاد انگیزه برای توسعه سوخت‌های جایگزین نظیر CNG، LPG و برقی.
بررسی جزئیات و تاثیرات طرح
در این طرح، صنعت حمل‌ونقل جدا از مصرف شخصی مدیریت خواهد شد. به عبارت دیگر، خانواده‌هایی که خودرو ندارند نیز می‌توانند از یارانه بنزین بهره‌مند شوند. این موضوع همچنین مانع از افزایش بی‌رویه هزینه سوخت در صنعت حمل‌ونقل عمومی خواهد شد.
اگرچه این طرح نویدبخش تغییرات مثبت در مسیر بهینه‌سازی مصرف سوخت در کشور می‌باشد، مانیتور کردن صحیح روند اجرا و نظارت بر مصرف سوخت در صنعت حمل‌ونقل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با حذف خودروهای فرسوده و تنظیم بهتر فرآیندهای حمل‌ونقل، می‌توان آینده‌ای پایدار‌تر در مصرف انرژی ترسیم کرد.
در نهایت، لازم است به این موضوع توجه شود که موفقیت این طرح وابسته به سیاست‌گذاری و اجرای صحیح آن توسط دولت و همراهی مردم در بهینه کردن مصرف انرژی است.
