زندگی بازنشستگان در ایران شبیه آلمان و فرانسه شد!
اقتصاد ایرانی: وزارت کار در گزارش تازه خود درباره مشاغل سخت و زیان‌آور، با تأکید بر حفظ حقوق کارگران، نسبت به پیامدهای بازنشستگی زودهنگام هشدار داد و خواستار اصلاح قوانین برای کاهش فشار بر اکوسیستم اشتغال و بازنشستگی کشور شد.
هشتمین گزارش سیاستی که توسط وزارت کار منتشر شده است، مشاغل سخت و زیان‌آور را به عنوان «فعالیت‌های بسیار دشوار و تحمل‌ناپذیر» تعریف کرده است؛ مشاغلی که کارکنان آن به علت شرایط خاص نیازمند استراحت بیشتر و بازنشستگی زودهنگام هستند. با این حال، این گزارش افزایش چنین بازنشستگی‌هایی را به عنوان خطری جدی برای اکوسیستم اشتغال و سیستم بازنشستگی کشور ارزیابی کرده و خواستار اصلاح قوانین مرتبط شده است.
آمار بازنشستگی پیش از موعد و چالش‌های آن
طبق گزارش آماری سازمان تأمین اجتماعی برای سال ۱۳۹۹، حدود نیمی از بازنشستگان این سازمان از مزایای بازنشستگی پیش از موعد استفاده کرده‌اند. از مجموع ۲,۲۰۰,۰۰۰ بازنشسته، تقریباً ۱,۱۰۰,۰۰۰ نفر شرایط خاص بازنشستگی را تجربه کرده‌اند. این آمار نگرانی‌هایی را درباره پایداری طولانی‌مدت نظام بازنشستگی کشور ایجاد کرده است.
پیشنهادهای وزارت کار برای بهبود وضعیت
برای کاهش مشکلات ناشی از بازنشستگی زودهنگام، گزارش وزارت کار پیشنهادهای زیر را مطرح کرده است:
تعیین یک شرط سنی حداقلی برای مشاغل سخت و زیان‌آور
بازنگری در کمیته‌های استانی مسئول بررسی این مشاغل
ایجاد تغییرات در محیط‌های کاری جهت کاهش میزان زیان‌آوری
برقراری سقف برای سنوات ارفاقی و اجرای فرآیندهای دقیق راستی‌آزمایی سوابق شغلی
تقویت بازرسی‌های استاندارد و افزایش حق بیمه کارفرمایان
تناقض میان توصیه‌ها و واقعیت‌های اجرایی
اگرچه گزارش بر اهمیت حمایت از حقوق کارگران تأکید کرده است، اما برخی فعالان کارگری معتقدند که این توصیه‌ها تنها در حد وعده‌های کاغذی باقی خواهند ماند. محسن باقری، عضو کانون عالی شوراهای اسلامی کار، اظهار داشت که این پیشنهادها بیشتر به نفع کارفرمایان و در راستای کاهش حقوق قانونی کارگران ارائه شده است.
ایران و مقایسه با کشورهای پیشرفته
گزارش، وضعیت کاری در ایران را با کشورهای توسعه‌یافته‌ای چون آلمان و فرانسه مقایسه کرده، اما فعالان کارگری این قیاس را غیرمنصفانه قلمداد کرده‌اند. آنها بر این باورند که سطح درآمد، معیشت و استانداردهای کاری در ایران قابل مقایسه با این کشورها نیست.
چالش بهسازی محیط‌های کاری
یکی از پیشنهادات دلگرم‌کننده این گزارش، بهسازی محیط‌های کاری است. اما برخی کارشناسان، اجرای چنین تغییراتی را دشوار و در مواردی غیرممکن می‌دانند. برای مثال، مشاغلی مانند معدن‌کاری همچنان در معرض خطرات جدی و مواد سمی قرار دارند و حتی اقدامات ایمنی نیز نمی‌تواند ماهیت زیان‌آور این شغل را حذف کند.
شرط سنی؛ انتقاد فعالین کارگری
یکی از محورهای اصلاحی پیشنهاد شده، تعیین شرط سنی برای بازنشستگی است. اما برخی کارگران ابراز نگرانی کرده‌اند که چنین معیاری ممکن است به سلامت نیروی کار آسیب وارد کند. باقری بر این باور است که بسیاری از کارگران بازنشسته به علت شرایط اقتصادی مجبور می‌شوند حتی پس از بازنشستگی به کار ادامه دهند.
سوءاستفاده‌ها به جای اصلاحات؛ انتقاد به عملکرد سازمان تأمین اجتماعی
فعالان کارگری بر این موضوع تأکید دارند که به جای تغییر قوانین به ضرر کارگران، باید به ضعف‌های ساختاری سازمان تأمین اجتماعی رسیدگی شود. پیشنهادهای مربوط به تغییر قوانین، بدون رفع این چالش‌ها، ممکن است حقوق کارکنانی که سال‌ها در محیط‌های دشوار کار کرده‌اند را بیش از پیش تحت تأثیر قرار دهد.
