رازهای پشت پرده گرانی برنج/ آیا احتکار و واردات مشکوک عامل اصلی هستند؟
اقتصاد ایرانی: احتکار گسترده و سازمان‌یافته توسط شرکت‌های بزرگ و ابهامات موجود در واردات، از عوامل اصلی گرانی برنج هستند؛ مردم خواستار برخورد جدی و فوری با مافیای برنج شده‌اند.
رازهای پشت پرده گرانی برنج ، موضوعی است که این روزها در صدر خبرها قرار گرفته است. سوال بسیاری از مردم این است که آیا احتکار و واردات مشکوک عامل اصلی این بحران هستند؟
تحلیل دلایل گرانی برنج
محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهور، در جلسه‌ای رسمی با انتقاد از وضعیت گرانی برنج اعلام کرده است که این گرانی به دلیل احتکار صورت گرفته و وجود کالای کافی در انبارها تأکید بر مصنوعی بودن این کمبود دارد. وی اظهار داشت: «عده‌ای خاص با سواستفاده از شرایط اقتصادی کشور، قیمت برنج را غیرمنطقی افزایش داده‌اند.»
بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد افزایش قیمت برنج به دلیل کاهش عرضه نیست بلکه به دست چند شرکت عمده که انحصار بازار را در اختیار دارند، کنترل می‌شود.
احتکار سازمان‌یافته
گزارش‌هایی حکایت از آن دارد که چند شرکت بزرگ توزیع‌کننده برنج، پیش از برداشت محصول، برنج کشاورزان را با قیمت پایین خریداری و در انبارها ذخیره می‌کنند. سپس با عرضه محدود آن، قیمت را به صورت غیرمنطقی افزایش می‌دهند. یکی از فعالان این حوزه در ویدئویی افشاگرانه اعلام کرد: «این شرکت‌ها از یک سو سود سرشاری از گرانی مصنوعی برنج به جیب می‌زنند و از سوی دیگر، با استفاده از امکانات دولتی، برنج خارجی وارد کرده و بازار را انحصاری‌تر می‌کنند.»
واردات مشکوک و قاچاق برنج
یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار بر گرانی برنج، واردات مشکوک و قاچاق گسترده برنج است. بنا بر آمارهای موجود، سهم قابل توجهی از واردات برنج ایران از کشورهای هند و پاکستان انجام شده، اما سرنوشت بخشی از این واردات همچنان نامشخص است. به عنوان مثال، یک مورد واردات ۶۰ هزار تنی برنج ناخالص توسط یکی از شرکت‌ها، منجر به زیان اقتصادی بزرگی شد.
کشورهای اصلی صادرکننده برنج به ایران (تا پایان بهمن ۱۴۰۳) کشور سهم از کل واردات حجم واردات (هزار تن) هند ۷۰ درصد ۱۰۵۴ پاکستان ۲۹ درصد ۴۳۷ سایر کشورهای آسیایی ۱ درصد ۱۲
نقش نظارتی نهادهای مسئول
وزیر جهاد کشاورزی نسبت به کنترل این وضعیت وعده‌هایی داده و اعلام کرده که انبارهای محتکران شناسایی شده و بخشی از این برنج‌ها روانه بازار می‌شوند. اما آیا این اقدامات کافی است؟
در عین حال، نمایندگان مجلس نیز مدعی شده‌اند که نیازی به واردات جدید نیست و ذخایر داخلی می‌توانند نیاز کشور را تأمین کنند. با این وجود، نامه برخی واردکنندگان به رئیس‌جمهور برای افزایش سهمیه واردات، سیگنال‌های متناقضی از وضعیت این حوزه ارسال می‌کند.
چه راهکاری برای حل این معضل وجود دارد؟
برای کنترل بازار برنج، لازم است که نهادهای نظارتی به سرعت وارد عمل شده و با شرکت‌های متخلف برخورد قانونی انجام دهند. همچنین شفافیت در چرخه واردات، توزیع و فروش برنج می‌تواند به کاهش فساد و افزایش اعتماد عمومی کمک کند.
قوه قضاییه و دیگر نهادهای اجرایی وظیفه دارند شرکت‌های خاطی را احضار و با آنها برخورد جدی کنند. در کنار این اقدامات، کاهش وابستگی به واردات از طریق حمایت از تولیدکنندگان داخلی نیز می‌تواند ابزاری مفید باشد.
مشکل گرانی برنج، موضوعی چندوجهی است که به احتکار، واردات آلوده و عدم شفافیت در نظام توزیع بازمی‌گردد. اقدام سریع و قاطع دستگاه‌های مسئول و شفافیت در اعلام آمار و اطلاعات، گامی مهم در جلب اعتماد مردم و کنترل بحران خواهد بود. در نهایت، نیاز است تا به جای تمرکز بر واردات، به تولید داخلی توجه بیشتری شود.
