مزایا و معایب حذف 4 صفر از ریال/ آیا اقتصاد ایران جان تازه‌ای می‌گیرد؟
اقتصاد ایرانی: تصویب کلیات حذف ۴ صفر از پول ملی در کمیسیون اقتصادی مجلس با هدف کاهش هزینه‌های مبادلاتی و ساده‌سازی مبادلات مالی، گامی تازه در جهت اصلاحات اقتصادی است که می‌تواند تأثیرات مثبت بر ساختار مالی کشور داشته باشد، بدون اینکه به‌طور مستقیم نرخ تورم را تحت تأثیر قرار دهد.
مدل اقتصادی حذف صفر
به گزارش اقتصاد ۲۴، فتح‌الله توسلی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس توضیح داده که لایحه حذف ۴ صفر از پول ملی در کمیسیون اقتصادی تصویب شد و گفت: «این لایحه که از سوی دولت ارائه شده بود، پس از رفع ایرادات، با نظر مثبت رئیس کل بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و کمیسیون مربوطه به تصویب رسید. جزئیات این لایحه در کمیسیون بررسی و بعد از آن به صحن خواهد آمد؛ لذا با توجه به اینکه قبلا بررسی شده است تعیین تکلیف آن به زودی انجام خواهد شد.»
هدف اصلی چیست؟
اما جالب‌تر اینجا است که این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان این که حذف صفر‌ها به خودی خود تأثیری در کنترل تورم یا افزایش قدرت پول ملی ندارد، می‌گوید که «در واقع، این کار بیشتر جنبه روانی و تسهیل مبادلات را خواهد داشت.»
توسلی همچنین گفته: با این ۴ صفر، اعتبار پول ملی زیر سوال رفته است. برای مثال، یک دلار معادل ۱۰۰ هزار تومان و ۱۰۰ هزار تومان هم معادل یک میلیون ریال است. ۱۰۰ دلار هم می‌شود ۱۰۰ میلیون ریال. یعنی حتی در شمارش صفر‌ها هم دچار مشکل می‌شویم و یک تریلی صفر باید پشت ارقام بیاوریم؛ لذا برای حفظ اعتبار پول ملی به دنبال حذف ۴ صفر هستیم.
حذف صفر از پول ملی به چه معناست؟
حذف صفر، به معنای تغییر واحد پول ملی از طریق حذف چند رقم از اسکناس‌ها و ارقام اسمی موجود در مبادلات اقتصادی است. در این فرآیند، مثلاً ۱۰،۰۰۰ ریال فعلی، به ۱ تومان جدید یا هر واحد پولی جایگزین دیگری تبدیل می‌شود. این اقدام بیشتر یک اصلاح فنی، حسابداری و روانی است و با هدف سادگی در محاسبات، کاهش هزینه‌های چاپ و نگهداری اسکناس، و افزایش اعتماد عمومی به پول ملی انجام می‌شود.
دلایل حذف صفر در کشورهای مختلف
حذف صفر معمولاً در کشورهایی اجرا می‌شود که با تورم مزمن یا شدید مواجه بوده‌اند. همچنین کشورهایی که قصد اصلاحات پولی یا اعتمادسازی مجدد دارند، ممکن است از این ابزار استفاده کنند.
کشور سال اجرا تعداد صفر حذف‌شده دلایل اصلی| ترکیه | ۲۰۰۵ | ۶ صفر | تورم مزمن در دهه ۹۰ |
| برزیل | ۱۹۸۶–۹۴ | مجموعاً ۹ صفر | تورم سه‌رقمی |
| زیمباوه | ۲۰۰۸ | تا ۱۲ صفر | ابرتورم با نرخ میلیون درصد |
| روسیه | ۱۹۹۸ | ۳ صفر | اصلاحات پس از فروپاشی شوروی |
تصمیم دولت ایران
در مورد ایران، اکنون به نظر می‌رسد که تصمیم دولت برای حذف چهار صفر از پول ملی، اقدامی است که نه از سر اصلاحات اقتصادی، بلکه برای ساده‌سازی محاسبات و فرار از پیچیدگی‌های عددی در اسناد رسمی صورت گرفته؛ اقدامی که به باور کارشناسان، بدون پشتوانه ساختاری و بدون مهار تورم، تنها به کاهش بیشتر اعتماد عمومی به ارزش پول ملی دامن خواهد زد.
چالش‌های حذف صفر
از جمله چالش‌های احتمالی این اقدام برای اقتصاد ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
هزینه‌های اجرایی بالا: تغییر زیر‌ساخت‌های بانکی، حسابداری و چاپ اسکناس.
بی‌اعتمادی عمومی: روند ناموفق‌های پیشین و اثرات روانی.
پیامدهای تورمی غیرمستقیم: سوءاستفاده برخی فعالان اقتصادی.
عدم تأثیر بر ساختارهای واقعی اقتصادی: تورم و نقدینگی.
آیا حذف صفر تأثیری بر تورم دارد؟
حذف صفر به تنهایی تأثیر مستقیم بر تورم نخواهد داشت. این اقدام هیچ تغییری در حجم نقدینگی، پایه پولی یا نرخ بهره ایجاد نمی‌کند. تأثیرات کوتاه‌مدت ممکن استات روانی مثبت یا منفی بر انتظارات تورمی داشته باشد.
طرح حذف صفر از پول ملی اگر با اصلاحات اقتصادی جامع همراه نباشد، نمی‌تواند به‌تنهایی بحران تورم و مشکلات اقتصادی ایران را حل کند. این اقدام نیازمند ارتباط تنگاتنگ با سیاست‌های ضدتورمی، استقلال بانک مرکزی و اصلاح نظام بانکی و مالی است تا اثرگذاری عملی بیشتری داشته باشد.
