ماجرای جنجالی اتباع افغان/ خبری که ایران را شوکه کرد!
اقتصاد ایرانی: اظهارات جنجالی یک کارشناس اقتصادی درباره مصرف روزانه ۳۰ میلیون قرص نان توسط اتباع افغانستانی در ایران، بحث‌برانگیز شده و واکنش‌های متعددی را درباره تأثیر هزینه‌های یارانه‌ای بر اقتصاد کشور برانگیخته است.
وی با اشاره به مصرف میلیون‌ها لیتر آب، برق و بسیاری از ارزاق عمومی که ارز ترجیحی دریافت می‌کنند، اظهار داشت: اگر فرض کنیم که اکنون هشت میلیون اتباع در کشور حضور دارند، این افراد بیش از ۳۰ میلیون قرص نان مصرف می‌کنند.
با توجه به حساسیت این موضوع برای بسیاری از شهروندان، پژوهش ایرنا به بررسی این آمارها پرداخته و آن‌ها را مورد تحلیل قرار داده است.
چند میلیون اتباع در کشور حضور دارند؟
مسئولان وزارت کشور آمارهایی رسمی از حضور اتباع در کشور منتشر کرده‌اند. «نادر یاراحمدی» مشاور وزیر کشور و رئیس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی این وزارتخانه در تاریخ ۱۹ فروردین ۱۴۰۴ در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری صداوسیما بیان داشته است: ما امروزه بیش از ۴ میلیون اسم از اتباع در اختیار داریم که حدود ۲ تا ۲.۵ میلیون نفر از آن‌ها غیرمجاز هستند. برخی از این ۴ میلیون نفر قانونی و برخی دیگر شبه‌قانونی هستند. به گفته وی، از این میان حدود ۲ میلیون و ۳۰ هزار نفر از طریق خوداظهاری سرشماری شده‌اند ولی این افراد قانونی تلقی نمی‌شوند و شبه‌قانونی محسوب می‌شوند. در مجموع، تعداد اتباع حاضر در کشور حدود شش میلیون و صد هزار نفر است. یاراحمدی همچنین تاکید کرده است که اطلاعات غلط برخی افراد باعث ارائه آمارهای نادرست مرتبط با حضور اتباع در کشور شده است.
همچنین «اسکندر مومنی» وزیر کشور در جمع خبرنگاران در جلسه هیات دولت در تاریخ ۵ مرداد ۱۴۰۴ اعلام کرد: با تمامی برآوردها، تعداد کلی افغانستانی‌های حاضر در کشور حدود ۶ میلیون نفر است که نزدیک به ۲ میلیون نفر از آن‌ها غیرمجاز هستند. طبق گفته وزیر کشور، افراد غیرمجاز باید در طرح ساماندهی بازگردند؛ تاکنون نزدیک به یک میلیون نفر برگشته‌اند که بیش از ۷۰ درصد این بازگشت‌ها داوطلبانه صورت گرفته است.
بر اساس اعلام رسمی وزارت کشور در تاریخ ۳۰ تیر ۱۴۰۴، از ابتدای فروردین تاکنون تعداد ۹۸۵ هزار و ۶۳۷ نفر از اتباع غیرمجاز از دو مرز دوغارون و میلک از ایران خارج شده‌اند و این روند همچنان ادامه دارد. تقریباً روزانه نزدیک به ۱۷ هزار نفر از این مرزها گذر کرده و به کشور افغانستان بازمی‌گردند.
با توجه به اطلاعاتی که وزیر کشور ارائه کرده است، آمار رسمی افغانستانی‌های حاضر در ایران حدود پنج میلیون نفر می‌باشد؛ چرا که یک میلیون نفر از اتباع غیرمجاز از کشور بازگشته و از آمار ۶ میلیون نفر قبلی کاسته شده‌اند.
با این حال، حاج اسماعیلی تحلیلگر اقتصادی در تحلیل‌های خود یک بار به آمارهای رسمی استناد کرده اما در جای دیگر آن‌ها را نادیده گرفته است. وی فقط آمار رسمی افغانستانی‌هایی که از کشور خارج شده‌اند را مدنظر قرار داده و آن را از برآورد شخصی خود کم کرده و به عدد ۸ میلیون نفر اتباع حاضر در ایران رسیده است.
مصرف روزانه نان توسط افغانستانی‌ها
برآورد میزان مصرف روزانه نان توسط افراد فرآیندی پیچیده است. طبق اعلام رئیس نخستین کنگره ملی نان کامل و فرآورده‌های غلات، خانوارهای ایرانی به طور متوسط روزانه حدود ۳۰۰ گرم نان (معادل ۱۱۷ کیلوگرم در سال) مصرف می‌کنند. اگر متوسط تعداد خانوارهای ایرانی را ۳ یا ۴ نفر در نظر بگیریم، مصرف روزانه هر فرد ایرانی حدود ۱۰۰ گرم نان خواهد بود.
با توجه به اینکه وزن چانه نان بربری ۶۰۰ گرم، سنگک ۶۵۰ گرم، تافتون سنتی ۲۵۰ گرم و لواش ۱۶۰ گرم بوده و وزن نان پس از پخت تقریباً دو سوم وزن چانه است، می‌توان نتیجه گرفت که هر فرد ایرانی معمولاً کمتر از یک نان در روز مصرف می‌کند. حال اگر فرض بر مصرف بالاتر نان توسط اتباع افغانستانی باشد و میزان مصرف روزانه آن‌ها دو تا از انواع نان (سنگک، بربری، لواش و تافتون) در نظر گرفته شود، در صورت ضرب این مقدار در آمار ۵ میلیون نفری اتباع، مصرف روزانه افغانستانی‌ها به حدود ۱۰ میلیون قرص نان می‌رسد. این مقدار برای آمار ۸ میلیون نفری ادعایی حاج اسماعیلی، به ۱۶ میلیون قرص نان افزایش می‌یابد.
تخمین مورد ادعای حاج اسماعیلی که میزان مصرف را ۳۰ میلیون قرص نان در روز عنوان کرده، به نظر می‌رسد براساس در نظر گرفتن تعداد نان بالا برای هر وعده غذایی تنظیم شده است و ممکن است با واقعیت فاصله داشته باشد.
جدول راستی‌آزمایی ادعاها
| ردیف | ||
| ۱ | حضور ۸ میلیون اتباع افغانستانی در ایران | نادرست (طبق آمار رسمی) |
| ۲ | مصرف ۳۰ میلیون قرص نان توسط افغانستانی‌ها در روز | غیر قابل اثبات |
