۴ کشور همسایه ایران که برای همکاری پیش‌قدم شدند
اقتصاد ایرانی: ایران با تقویت همکاری‌های دریایی با کشورهای همسایه در دریای خزر و خلیج فارس، به دنبال ارتقای امنیت دریانوردی، توسعه تجارت منطقه‌ای و حفظ محیط زیست است؛ اقدامی استراتژیک که نقش مهمی در تسهیل ترانزیت کالا و کاهش هزینه‌های بازرگانی ایفا می‌کند.
در سال‌های اخیر، مسائل مربوط به دریای خزر و مشکلات زیست‌محیطی آن، به یکی از دغدغه‌های مهم کشورهای ساحلی تبدیل شده است. این پهنه آبی مشترک میان ایران، روسیه، آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان، به دلیل کاهش تراز آب و مشکلات زیست‌محیطی، نیازمند همکاری‌های مستمر و تنگاتنگ میان همسایگان دریایی است. دریای خزر به‌عنوان یک میراث مشترک طبیعی، نیازمند توجه ویژه جهت حفظ و توسعه پایدار است.
اهمیت همکاری‌های منطقه‌ای
ایجاد یک چارچوب همکاری منطقه‌ای برای مدیریت و نظارت بر منابع دریای خزر، نه تنها مسئله‌ای حیاتی در کشتیرانی و اقتصاد منطقه‌ای است، بلکه تاثیر مستقیم بر معیشت مردم ساکن در کرانه‌های این دریا دارد. بدون وجود چنین همکاری‌هایی، مقابله با چالش‌هایی نظیر کاهش سطح تراز آب، آلودگی‌های نفتی، و مرگ و میر فوک‌های خزری بسیار دشوار خواهد بود.
محتوای نشست پنج‌جانبه کشورهای ساحلیدر نشست اخیر کشورهای ساحلی دریای خزر، فرزانه صادق وزیر راه و شهرسازی، بر لزوم توجه به مشکلات زیست‌محیطی، تغییرات طبیعی، و مدیریت تراز آب این دریا تاکید کرد. وی با اشاره به تصویب و اجرای کنوانسیون تهران که چارچوبی برای حفاظت از محیط زیست دریایی دریای خزر است، آن را گامی مهم در راه حفاظت از این پهنه آبی مشترک دانست.
صادق همچنین با تاکید بر کاهش تراز آب دریای خزر، هشدار داد که این مسئله علاوه بر تأثیرات منفی بر کشتیرانی، چرخه حیات منطقه را نیز تهدید می‌کند. وی اشاره کرد که عدم توجه به استانداردهای زیست‌محیطی می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری به زیست بوم‌های دریای خزر وارد کند.
مشکلات زیست‌محیطی دریای خزر
کاهش سطح تراز آب
آلودگی‌های نفتی
فعالیت‌های انسانی در خشکی
مرگ و میر فوک‌های خزری
تغییرات اقلیمی و افزایش گازهای گلخانه‌ای
اقدامات پیشنهادی برای حفظ دریای خزر
وزیر راه و شهرسازی پیشنهاد داد که کارگروهی با همکاری متخصصان پنج کشور ساحلی تشکیل شود تا تصمیمات اساسی و راهبردی برای پایش و مدیریت دریایی خزر اتخاذ گردد. همچنین وی بر اهمیت سیستم‌های تحقیقاتی و علمی در پایش و کنترل دائمی این دریا تاکید کرد.
موضوع اقدامات پیشنهادی| کاهش تراز آب | ایجاد سیستم پایش یکپارچه |
| آلودگی‌های نفتی | اجرای استانداردهای زیست‌محیطی |
| مرگ فوک‌های خزری | فعال‌سازی کمیسیون شیلات |
| تغییرات اقلیمی | بهره‌گیری از تجربیات بین‌المللی |
یکی از مهمترین برنامه‌های پیشنهاد شده، برگزاری هفتمین کنفرانس طرف‌های کنوانسیون تهران در تهران بود. فرزانه صادق اعلام کرد ایران آمادگی کامل برای میزبانی این کنفرانس را دارد و امیدوار است همکاری‌های پنج‌جانبه در راستای توسعه پایدار و حل و فصل مشکلات زیست‌محیطی دریای خزر تقویت شود.
وی همچنین خاطرنشان کرد که تأخیر در برگزاری جلسات مرتبط با این کنوانسیون سبب افزایش چالش‌های محیط زیستی شده است و باید با جدیت بیشتری به اجرای اصول کنوانسیون تهران پرداخته شود.
مشکلات دریای خزر همچنان از مهمترین اولویت‌های منطقه است و نیازمند همکاری‌های تنگاتنگ میان کشورهای ساحلی آن می‌باشد. اجرای اصول زیست‌محیطی و چارچوب‌های توافق شده در کنوانسیون تهران، راهکاری موثر برای حفظ این پهنه آبی مشترک است. جمهوری اسلامی ایران با میزبانی نشست‌های مرتبط و تاکید بر همکاری‌های بین‌المللی، می‌تواند نقش محوری در توسعه پایدار دریای خزر ایفا کند.
