ایرانی‌ها حیرت‌زده شدند/ گنجینه ملی به افغان‌ها واگذار شد!
اقتصاد ایرانی: بازگشت افغان‌های غیرمجاز با تخته‌های فرش ماشینی ایرانی به کشورشان، موجب خروج این گنجینه ملی شده است؛ در حالی که فرش دستباف افغانستان با الهام از طرح‌های ایرانی، جایگاه خود را در بازارهای جهانی تقویت کرده است.
چرا افغان‌ها فرش ماشینی ایرانی را با خود می‌برند؟
رئیس اتحادیه فرش ماشینی و موکت تهران، محمدرضا محسن شیرازی، در گفت‌وگویی تازه اظهار داشت که خانواده‌های افغان مقیم ایران، هنگام بازگشت به کشور خود، اغلب فرش‌های ماشینی ایرانی با تراکم پایین شامل ۴۴۰، ۵۰۰ و ۷۰۰ شانه را با خود می‌برند. این موضوع بیشتر مصرف داخلی آنها را پوشش می‌دهد و نمی‌توان آن را به‌عنوان صادرات محسوب کرد.
فرش ماشینی؛ همراه خانواده‌های بازگشتی
به گفته محسن شیرازی، برای خروج فرش توسط خانوارهای افغانی محدویتی وجود ندارد. غالباً این فرش‌ها ۶ تا ۹ متری هستند و همیشه همراه آنها به کشورشان منتقل می‌شوند تا در زندگی مجدد خود به کار گیرند.
افغانستان فاقد تولید داخلی فرش ماشینی است و واردات فرش‌های ماشینی عمدتاً از کشورهای ایران، ترکیه و چین صورت می‌گیرد. اما در حوزه فرش دستباف، افغانستان به دلیل طرح‌ها و رنگ‌های خاص خود، جایگاهی شناخته شده در جهان دارد و سالانه درآمدی بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار از صادرات این نوع فرش کسب می‌کند.
تحلیل وضعیت صنعت فرش؛ چرا ایران از دست داد؟
رئیس اتحادیه توضیح می‌دهد که به دلیل تحریم‌ها و مشکلات مرتبط با بازار جهانی، سهم صادرات فرش دستباف ایران کاهش یافته است. در حالی که افغان‌ها با استفاده از طرح‌ها، نقش‌ها و رنگ‌های ایرانی توانسته‌اند بازارهای خوبی برای خود ایجاد کنند. طبق آمار رسمی، حدود یک میلیون نفر در صنعت فرش دستباف افغانستان مشغول به کار هستند و در این زمینه فعالیت مهمی دارند.
روند صادرات فرش ماشینی ایران
ایران سالانه بین ۳۰۰ تا ۳۵۰ میلیون دلار فرش ماشینی تولید و در کشورهای همسایه مانند افغانستان، عراق و ازبکستان عرضه می‌کند. البته مقدار محدودی از این محصولات به بازارهای اروپا و چین نیز صادر می‌شود.
مشکلات صادرات فرش ایرانی؛ تحریم‌ها و چالش‌ها
طبق اظهارات رئیس اتحادیه، صادرات فرش دستباف ایران به شدت تحت تأثیر تحریم‌ها قرار گرفته است. در گذشته، ایران توانسته بود سالانه تقریباً ۱ میلیارد دلار درآمد از صادرات فرش کسب کند که این رقم اکنون به کمتر از ۵۰ میلیون دلار کاهش یافته است. این کاهش شدید ناشی از محدودیت‌های اعمال شده در تجارت با کشورهایی مانند آمریکا و کانادا است.
تأثیر بازگشت افغان‌ها بر فرش دستباف ایرانی
افغان‌هایی که به صورت خانوادگی از ایران خارج می‌شوند، معمولاً همراه خود فرش‌های دستباف ایرانی و دیگر وسایل ضروری زندگی را می‌برند. این موضوع از نظر قانونی محدودیتی ندارد و تنها نیازهای معیشتی آنها را پوشش می‌دهد.
مقایسه صادرات فرش ایران و افغانستان
کشور نوع فرش ارزش صادرات سالانه بازارهای عمده| ایران | فرش ماشینی و دستباف | فرش ماشینی: ۳۰۰ تا ۳۵۰ میلیون دلار فرش دستباف: کمتر از ۵۰ میلیون دلار |
افغانستان، عراق، اروپا، ازبکستان |
| افغانستان | فرش دستباف | ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار | جهان (طرح‌های ایرانی) |
واقعیت این است که افغان‌ها با بهره‌گیری از مزایای طرح‌ها و نقش‌های ایرانی، جایگاه مناسبی در صنعت فرش دستباف ایجاد کرده‌اند. در مقابل، ایران به دلیل فشارهای بین‌المللی و کاهش دسترسی به بازارهای مهم جهانی، با چالش‌های جدی روبه‌رو است. این موضوع اهمیت توجه به سیاست‌های صادراتی هوشمندانه و مدیریت بهتر تحریم‌ها را نشان می‌دهد.
