بمب خبری درباره قیمت بنزین/ پزشکیان دست به افشاگری زد!

 محمد حقگو در یادداشتی در روزنامه خراسان نوشت:

اظهارات جدید مسعود پزشکیان درباره ناترازی در یارانه‌های بنزین، بار دیگر طرح تخصیص سهمیه بنزین به هر فرد به جای خودرو را در کانون توجه قرار داده است. این طرح که حدود هشت ماه پیش از سوی معاون پارلمانی رئیس‌جمهور مورد تایید قرار گرفته بود، تاکنون به مرحله اجرا نرسیده است، در حالی که قانون بودجه امسال نیز آن را الزامی کرده است.

چالش مصرف بی‌رویه و افزایش حجم واردات بنزین

آمارهای رسمی نشان می‌دهند که مصرف روزانه بنزین در کشور از میزان تهیه‌شده فراتر می‌رود. سال گذشته میانگین عرضه روزانه بیش از ۱۲۰ میلیون لیتر بود، اما مصرف روزانه به ۱۲۴ میلیون لیتر رسیده است. این افزایش در مصرف موجب شده تا ایران مجبور به واردات بنزین به ارزش حدود ۴ میلیارد دلار شود. رئیس‌جمهور به شدت از این وضعیت انتقاد کرده و بر لزوم محدودسازی یارانه بنزین برای دهک‌های پردرآمد و همچنین برخورد با سوءاستفاده‌های مرتبط با چند کارت سوخت تاکید کرده است.

افشاگری پزشکیان و انتقادات او

در یک نشست با مدیران رسانه‌ها، مسعود پزشکیان به دریافت چندین کارت سوخت توسط برخی افراد اشاره کرد و گفت: «چرا باید یک فرد بتواند ۴ کارت سوخت داشته باشد و از همه آن‌ها برای دریافت سوخت یارانه‌ای استفاده کند؟» وی همچنین اضافه کرد: «هدف من این نیست که قیمت بنزین را برای افراد کم‌درآمد افزایش دهم، اما وضعیت باید برای کسانی که چند برابر مصرف می‌کنند متفاوت باشد. واردات ۴ میلیارد دلار بنزین به کشور به این دلیل است که بنزین با قیمت ۱۵۰۰ تومان برای اَفرادی مصرف شود که دسترسی به مازاد مصرف دارند، در حالی که ما با این پول حتی نمی‌توانیم معیشت مردم را بهبود دهیم.»

برنامه اصلاحی: تخصیص بنزین به کد ملی افراد

با توجه به دغدغه‌های بیان‌شده، به نظر می‌رسد بهترین راهکار، طرح تخصیص سهمیه بنزین به نفر به جای خودرو باشد. بر اساس این مدل، هر فرد در ماه سهمیه مشخصی از بنزین یارانه‌ای دریافت می‌کند (مثلاً 30 یا 60 لیتر). مصرف اضافی نیز با نرخ آزاد عرضه خواهد شد. کسانی که به سهمیه خود نیازی ندارند، خواهند توانست سهمیه خود را به فروش برسانند. این مدل، علاوه بر افزایش عدالت در توزیع یارانه‌ها، سبب افزایش شفافیت در عرضه سوخت و همچنین کاهش قاچاق سوخت نیز خواهد شد.

جزئیات قاچاق سوخت و راه‌حل پیشنهادی

اختلاف قابل‌توجه بین قیمت بنزین یارانه‌ای در ایران (۳۰۰۰ تومان) و کشورهای همسایه (تا ۶۰ هزار تومان)، انگیزه‌ای قوی برای قاچاق سوخت ایجاد کرده است. طبق گزارش‌ها، حدود ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتر بنزین روزانه به خارج کشور قاچاق می‌شود که معادل ۱۵ تا ۲۵ درصد کل مصرف داخلی است. طرح تخصیص بنزین به هر نفر و انتقال یارانه به کارت بانکی به همراه کنترل‌های دقیق می‌تواند از قاچاق جلوگیری کند و راندمان اقتصاد کشور را بهبود بخشد.

تجربه موفق طرح پایلوت بنزینی در کیش

طرح تخصیص سهمیه به کد ملی ابتدا به‌صورت آزمایشی در دولت سیزدهم (سال ۱۴۰۰) در جزیره کیش اجرا شد. سهمیه ۲۰ لیتر بنزین در ماه برای هر فرد در نظر گرفته شد، که قابل ذخیره‌سازی یا فروش به افراد دیگر بود. با این‌که این سیاست با موفقیت همراه بود، اما به‌دلیل مخالفت‌های سیاسی و مشکلات عملیاتی، اجرای آن در سطح ملی متوقف شد. وزیر اقتصاد دولت قبل نیز اذعان کرده بود که عدم اجرا این طرح به اقتصاد کشور لطمه‌ زده است.

چالش‌ها و انتظارات از دولت جدید

اظهارات مسئولان دولتی نشان می‌دهد که در دولت چهاردهم مخالفت جدی با این طرح وجود ندارد. بر اساس قانون بودجه سال جاری، وزارت نفت مکلف شده است ظرف چهار ماه شرایط انتقال سهمیه "کارت سوخت" به "کارت بانکی" را ایجاد کند، اما هنوز پیشرفتی در این زمینه گزارش نشده است.

با توجه به زحمات و هزینه‌های واردات بنزین و مصرف غیرمنطقی سوخت، دولت باید تصمیمی قاطع برای اصلاح یارانه‌های بنزین بگیرد تا ضمن مدیریت مصرف، عدالت و شفافیت اقتصادی فراهم شود. از سوی دیگر، لازم است با بخش‌هایی که مانع از پیشرفت چنین طرح‌هایی می‌شوند، برخورد جدی صورت گیرد.

با پیاده‌سازی صحیح این طرح، انتظار می‌رود هم مصرف بهینه‌تر شود و هم منابع ملی که به سختی به دست می‌آید، به نحو کارآمدتر در راستای منافع عمومی صرف گردد.