وقتی افغانستان هم طعم درد ایران را چشید

کابل، پایتخت افغانستان، که زمانی به زیبایی‌های طبیعی و رودخانه‌های پرآب خود می‌بالید، اکنون با بحرانی کم‌آبی که زندگی روزمره شهروندانش را تحت تأثیر قرار داده، دست‌وپنجه نرم می‌کند. این شهر، همانند بسیاری از مناطق دیگر در جهان، گرفتار اثرات تغییرات اقلیمی و مدیریت ناکارآمد منابع شده است.

رنج مردم کابل در گیرودار کم‌آبی

یکی از شهروندان کابل به نام «امان کریمی»، که حرفه‌اش خیاطی است، شرایط نابسامان را به‌خوبی شرح می‌دهد: «آب برای ما مثل طلاست.» او و خانواده‌اش مجبورند روزانه ۴۰ گالن آب از چاه‌ها یا تانکرهای سیار تأمین کنند؛ آن هم در حالی که تنها ۲۰ درصد مردم شهر به لوله‌کشی شهری دسترسی دارند. حتی این لوله‌ها اغلب خشک یا فرسوده هستند. صف‌های طولانی برای آب و نزاع بر سر چند سطل آب، به جزیی از زندگی مردم تبدیل شده است.

دلایل اصلی بحران آب در کابل

بحران کم‌آبی در کابل دلایل مختلفی دارد که برخی از آنها عبارتند از:

تأثیرات اجتماعی و اقتصادی ناشی از کم‌آبی

کم‌آبی کابل صرفاً یک چالش محیط‌زیستی نیست، بلکه پیامدهای گسترده‌تری به همراه دارد:

افزایش قیمت آب فشار بزرگی به خانوارهای کم‌درآمد وارد کرده است.

بازار توزیع آب سیار رونق یافته، اما این روش موقتی پاسخگوی جمعیت رو به رشد نیست.

تنش‌های محلی و اختلافات بر سر منابع محدود آب افزایش یافته است.

پروژه‌های ناتمام: امیدهای خاموش شده

گرچه کابل با بحران آب دست‌وپنجه نرم می‌کند، چندین پروژه آبی ناتمام نیز وضعیت را پیچیده‌تر کرده است. برای مثال:

چهار سد در اطراف کابل ساخته شده‌اند، اما نبود خطوط انتقال مانع استفاده از آب آنها برای رفع نیازهای شهری شده است.

پروژه انتقال آب از رودخانه پنجشیر هنوز در انتظار تایید نهایی قرار دارد.

نجیب‌الله سدید، کارشناس منابع آب، خاطرنشان می‌کند که باوجود گذشت دو دهه از این بحران، مشکل آب کابل هیچ‌گاه اولویت واقعی نبوده است. وی هشدار می‌دهد که اگر چاه‌ها خشک شوند، شرایط به وضعیت اضطراری خواهد رسید.

هشداری جدی برای آینده کابل

روزنامه نیویورک تایمز هشدار داده که کابل ممکن است به نخستین پایتخت جهان تبدیل شود که منابع آب زیرزمینی آن تماماً خشک شده‌اند. برداشت بی‌رویه از چاه‌های غیرمجاز، سطح سفره‌های آب زیرزمینی را به شدت کاهش داده است. اگر اقدامات فوری در این زمینه انجام نشود، پیش‌بینی می‌شود کابل تا سال ۲۰۳۰ دچار بحران جدی بی‌آبی شود.

چه باید کرد؟

کارشناسان معتقدند که اقدامات زیر می‌تواند بحران آب کابل را کنترل نماید:

سرمایه‌گذاری در سدسازی و احیای پروژه‌های نیمه‌تمام.

ایجاد سیستم‌های مدرن لوله‌کشی و کاهش اتکا به چاه‌های غیرمجاز.

تأمین بودجه لازم از طریق جلب مشارکت‌های بین‌المللی.

با این حال، سوال اصلی این است که در شرایط کنونی، چه منابع مالی و حمایت‌های بین‌المللی برای این اقدامات فراهم خواهد شد؟