کارگران زیر ضربه دولت/ حذف یارانه نقدی دهک‌های متوسط کلید خورد
اقتصاد ایرانی: شروع حذف یارانه نقدی در مرداد ۱۴۰۴؛ دولت یارانه ۱۸ میلیون نفر، از جمله کارگران و خانوارهای دهک متوسط را قطع کرد. جزئیات پیامدها و دلایل این تصمیم را بخوانید.
زمینه‌سازی برای حذف یارانه ۱۸ میلیون نفر
براساس اعلام رئیس سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها، سیاست دولت بر حذف سه دهک بالای درآمدی متمرکز است. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که تعدادی از خانوارهای با درآمد متوسط نیز از این طرح حذف شده‌اند:
در تیرماه ۱۴۰۴، تعداد یارانه‌بگیران ۴۹ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر بود.
تا مرداد ماه این تعداد به ۴۶ میلیون و ۵۷۰ هزار نفر کاهش یافت.
این ارقام نشان از حذف ۳ میلیون نفر تنها در طی یک ماه دارد و پیش‌بینی می‌شود جمع حذف‌شدگان تا پایان سال به ۱۸ میلیون نفر برسد.
دلیل حذف یارانه‌ها چیست؟
به گفته مسئولان، خانوارهایی که یارانه نقدی آن‌ها قطع شده، پیامکی از سامانه هدفمندی یارانه‌ها دریافت کرده‌اند که محتوای آن به شرح زیر است:
«بررسی شاخص‌های بانکی، درآمدی و دارایی نشان می‌دهد، سرانه درآمد ماهانه خانوار شما بیش از ۱۰ میلیون تومان است. بنابراین شما واجد شرایط دریافت یارانه نیستید.»
این پیام براساس آزمون وسع مالی ارسال شده است. با این حال، بسیاری از کارگران متذکر شده‌اند که محاسبات صورت گرفته با وضعیت واقعی معیشت آن‌ها همخوانی ندارد.
نگرانی کارگران و اعتراض به حذف یارانه‌ها
کارگران به‌عنوان یکی از اقشار اصلی دریافت‌کننده یارانه نقدی، از این اقدام دولت ناراضی هستند زیرا:
هزینه‌های زندگی مانند مسکن، خوراک و درمان در سال‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته است.
دستمزدهای کارگری با این هزینه‌ها همخوانی ندارد و کفاف زندگی روزمره را نمی‌دهد.
حذف یارانه‌ها فشار مضاعفی بر خانوارهای مزدبگیر وارد می‌کند.
چالش‌ها و پرسش‌های اساسی
حذف گسترده یارانه‌ها پرسش‌های بی‌پاسخی را برای جامعه خلق کرده است:
آیا منابع حاصل از حذف به دهک‌های پایین جامعه بازتوزیع می‌شود؟
چه تضمینی وجود دارد که کارگران واقعی به اشتباه حذف نشوند؟
آیا سیستم رسیدگی به اعتراضات حذف‌شدگان شفاف و کارآمد خواهد بود؟
مقایسه با گذشته
سیاست حذف یارانه‌ها پیش‌تر نیز اجرا شده بود، اما وسعت اقدامات جدید بی‌سابقه است:
در سال ۱۳۹۲، حذف‌های محدودی در دهک دهم اجرا شد.
در سال‌های بعدی این روند به‌صورت پراکنده ادامه داشت.
اما حذف گسترده ۱۸ میلیونی در سال ۱۴۰۴ بزرگ‌ترین موج حذف در تاریخ یارانه‌های ایران محسوب می‌شود.
نقش کالابرگ الکترونیکی در سیاست‌های جدید
دولت وعده داده که منابع آزادشده از حذف یارانه‌ها به‌صورت کالابرگ الکترونیک برای دهک‌های پایین هزینه خواهد شد:
دهک اعتبار کالابرگ| دهک‌های ۱ تا ۳ | ۵۰۰ هزار تومان |
| دهک‌های ۴ تا ۷ | ۳۵۰ هزار تومان |
اما مشخص نیست که آیا همه منابع آزاد شده به این طرح اختصاص می‌یابد یا خیر.
پیامدهای اجتماعی
حذف یارانه کارگران می‌تواند پیامدهای اجتماعی گسترده‌ای به دنبال داشته باشد:
افزایش نارضایتی عمومی و بی‌اعتمادی به سیاست‌های حمایتی دولت.
احتمال شکل‌گیری اعتراضات صنفی توسط گروه‌های کارگری.
تضعیف امید به اصلاحات اقتصادی در میان قشر کارگر و خانواده‌هایشان.
راهکارهای کارشناسان
برای کاهش پیامدهای منفی این اقدام، پیشنهادهایی ارائه شده است:
تدوین شاخص‌های دقیق‌تر برای شناسایی دهک‌های درآمدی.
شفاف‌سازی دقیق معیارها و فرآیندهای حذف.
تقویت سامانه بررسی اعتراضات و رسیدگی سریع به شکایات.
حمایت ویژه از کارگران به‌عنوان قشر مولد اقتصاد.
حذف یارانه ۱۸ میلیون نفر در سال ۱۴۰۴، علی‌رغم هدف اصلاح ساختارهای حمایتی، نگرانی‌های فراوانی در میان کارگران ایجاد کرده است. بی‌توجهی به مسائل و مشکلات معیشتی این قشر می‌تواند تبعات اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای به همراه داشته باشد. در نهایت موفقیت این اقدام وابسته به ایجاد شفافیت، عدالت در شناسایی دهک‌ها و بازتوزیع مؤثر منابع به دهک‌های پایین جامعه است.
