معیشت در مسیر جدید/ انتقال بزرگ درآمدها آغاز شد!
اقتصاد ایرانی: حذف یارانه دهک‌های پردرآمد از سال ۱۴۰۴ آغاز شد؛ بیش از ۴ میلیون نفر تاکنون حذف شده‌اند. هدف این اقدام، مدیریت منابع و حمایت از اقشار کم‌درآمد است.
بررسی انتقال یارانه‌ها و حذف سه دهک درآمدی پردرآمد
چالش‌های تخصیص یارانه نقدی در طول زمان
در سال‌های گذشته، تصمیم‌گیری درباره حذف خانوارهای پردرآمد از فهرست یارانه‌بگیران همواره از موضوعات چالش‌برانگیز بوده است. این موضوع از ارائه رویکردهایی همچون انصراف اختیاری افراد از دریافت یارانه گرفته تا گرفتن اطلاعات از دستگاه‌های مختلف برای شناسایی دهک‌های درآمدی را شامل شده است.
روش‌های جایگزین یارانه در سال‌های اخیر
در اردیبهشت ۱۴۰۱، دولت سیزدهم مبالغ یارانه نقدی را به دو مدل ۴۰۰ هزار تومانی و ۳۰۰ هزار تومانی تغییر داد و در این مسیر، افزایش قیمت ارز ترجیحی از ۴۲۰۰ به ۲۸۵۰۰ تومان به عنوان یکی از منابع جبران این هزینه‌ها معرفی شد. در ادامه نیز دولت به منظور تأمین مالی یارانه نان و افزایش مستمری خانوارهای نیازمند، اقدام به حذف یارانه خانوارهای پردرآمد کرد.
تکالیف قانونی بودجه ۱۴۰۴ برای حذف یارانه پردرآمدها
مطابق قانون بودجه ۱۴۰۴، خانواده‌های سه دهک پردرآمد شامل دهک‌های هشتم تا دهم از دریافت یارانه نقدی کنار گذاشته خواهند شد. وزارت تعاون مسئول شناسایی این خانوارها بر اساس اطلاعات ثبت‌شده در بانک اطلاعات رفاه ایرانیان است.
متن کامل بند «پ» تبصره ۱۳ قانون بودجه ۱۴۰۴ به شرح زیر است:
«سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها موظف است، یارانه نقدی، مستمری خانوارهای تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور و یارانه آرد و نان را مستقیماً به حساب ذی‌نفع نهایی پرداخت کند... همچنین دولت مکلف است در سال ۱۴۰۴ یارانه نقدی خانواده‌های پردرآمد سه دهک بالای جامعه را حذف کند.»
فرایند حذف پردرآمدها از یارانه نقدی
با گذشت ۶ ماه از اجرایی شدن این سیاست، حذف ۴ میلیون و ۱۴۸ هزار نفر به ثبت رسیده است. دولت برنامه دارد تا تا پایان امسال ۱۸ میلیون نفر از سه دهک درآمدی بالای جامعه را از فهرست یارانه‌بگیران کنار بگذارد.
در جدول زیر حذف یارانه‌بگیران از ابتدای امسال تا مرداد ۱۴۰۴ درج شده است:
ماه تعداد حذف‌شدگان تعداد یارانه‌بگیران باقی‌مانده| فروردین ۱۴۰۴ | ۴۳۶,۶۱۸ نفر | ۴۹,۹۷۲,۹۹۲ نفر |
| اردیبهشت ۱۴۰۴ | ۱۳۴,۹۰۷ نفر | ۴۹,۸۳۸,۰۸۵ نفر |
| خرداد ۱۴۰۴ | ۱۹۴,۵۶۰ نفر | ۴۹,۶۴۳,۵۲۵ نفر |
| مرداد ۱۴۰۴ | ۳,۰۶۶,۳۳۴ نفر | ۴۶,۵۷۶,۳۳۱ نفر |
مصرف منابع حاصل از حذف یارانه
طبق قانون، منابع مالی صرفه‌جویی شده از حذف یارانه سه دهک بالا به حمایت از اقشار کم‌درآمد و تخصیص کالابرگ الکترونیک اختصاص خواهد یافت تا این منابع به جای خانواده‌های پردرآمد به خانواده‌های نیازمند تعلق گیرد.
چالش‌های شناسایی دهک‌های پردرآمد
رئیس سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها اعلام کرده است که پایگاه‌های اطلاعاتی موجود همچنان دارای نقص‌هایی هستند. این موارد شامل عدم ثبتی بودن داده‌های مربوط به املاک، تراکنش‌های مالی و ملاحظات ساختاری در نظام رفاهی کشور می‌شود. اصلاح این چالش‌ها نیازمند تدوین بانک اطلاعاتی قوی و همکاری دستگاه‌های اجرایی مختلف است.
در مجموع، اجرای سیاست حذف سه دهک درآمدی نیازمند همفکری و همراهی مردم و دولت است تا منابع مالی به شیوه‌ای بهینه در راستای بهبود معیشت اقشار کم‌درآمد تخصیص یابد. اصلاح نظام یارانه‌ها می‌تواند به کارآیی اقتصادی و افزایش بهره‌وری کمک کند و به ایجاد عدالت اجتماعی منجر شود.
