گزارش جنجالی؛ ایرانی‌ها مازاد درآمد دارند اما رفاهشان آب رفته!
اقتصاد ایرانی: گزارش‌های جدید ادعا می‌کنند که خانوارهای ایرانی در سال‌های اخیر درآمد بیشتری نسبت به هزینههایشان داشته‌اند؛ موضوعی که با توجه به کاهش سهم هزینه‌های ضروری و رفاهی، برای بسیاری از مردم غیرقابل‌قبول به نظر می‌رسد.
در سال‌های اخیر، وضعیت معیشتی مردم ایران زیر فشارهای اقتصادی به‌شدت دشوار شده است. اما آمارهای رسمی ادعایی متفاوت دارند. طبق این گزارش‌ها، از سال ۱۳۹۸ به بعد، درآمد خانوارهای ایرانی هر سال از هزینههایشان بیشتر شده و این روند تاکنون ادامه داشته است. در حالی که سطح رفاه مردم به وضوح تنزل یافته، این سوال پیش می‌آید که این آمار چقدر با واقعیت زندگی روزمره ایرانیان همخوانی دارد.
تناقض‌های آشکار در آمارهای رسمی
مرکز آمار اعلام کرده است که از سال ۱۳۹۸، درآمد خانواده‌های شهری و روستایی ایران به‌طور متوسط هر سال از مخارج بیشتر شده است. با این حال، بسیاری از مردم این ارقام را قبول ندارند. آنها معتقدند که با بروز تورم سنگین، افزایش قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید، این آمار هیچ نشانه‌ای از بهبود زندگی روزمره‌شان ندارد.
نقش تورم در کاهش رفاه عمومی
گزارش‌های مرکز آمار درباره هزینه‌های خانوار در سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که میانگین هزینه‌های خوراکی‌ها و مواد دخانی به طور متوسط ۲۳.۷۴٪ افزایش یافته است. این در حالی است که تورم نقطه به نقطه ۴۱٪ اعلام شده است. این سوال ایجاد می‌شود که چرا افزایش هزینه خوراکی‌ها در آمار کمتر از افزایش تورم واقعی بوده است؟
مواد غذایی یا سوپرمارکت مرکز آمار؟
باز هم تناقضاتی واضح در آمارها دیده می‌شود. در گزارش‌های اخیر، هزینه خوراکی‌ها برای خانوارهای پردرآمد تنها ۲۴٪ افزایش یافته است. این ارقام با واقعیت قیمت‌های بالای بازار همخوانی ندارد و مردم را به این باور می‌کشاند که شاید "سوپرمارکت مرکز آمار" قیمت‌های خاصی دارد که در دسترس دیگران نیست.
معجزه اعداد آمارسازی
در کنار ارقام عجیبی که مرکز آمار ایران منتشر کرده، گزارش‌های بانک مرکزی از سال ۱۴۰۲ نشان‌دهنده وضعیت متفاوتی است. برای مثال، طبق بانک مرکزی، هزینه ناخالص سالانه خانوار شهری بیش از ۳۴۰ میلیون تومان بوده، در حالی که مرکز آمار این رقم را ۲۱۰ میلیون تومان اعلام کرده است. این اختلاف ۴۰ درصدی در آمارها، بی‌اعتمادی عمومی به صحت داده‌ها را تقویت می‌کند.
سال‌های رویایی ولی غیرواقعی!
بر اساس گزارش‌های مرکز آمار، سال ۱۴۰۳ برای خانوارهای ایرانی، سالی پررونق بوده است. درآمد سرانه از هزینه بیشتر شده، نابرابری‌ها کاهش یافته و حتی بسیاری از مردم توانسته‌اند وسایل خانه جدید خریداری کنند. اما آیا این آمار با واقعیت زندگی روزمره مردم همخوانی دارد یا آمارسازی‌ها جلوه‌ای رویایی به اوضاع داده است؟
درخواست برای شفافیت آماری
کارشناسان اقتصادی بارها بر لزوم شفافیت در ارائه آمار تاکید کرده‌اند. فرشاد مومنی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، هشدار داده است که دستکاری داده‌ها باعث از دست رفتن اعتماد عمومی خواهد شد. حتی برخی مقامات دولتی نیز به اختلاف در آمار اشاره کرده‌اند. برای مثال، داوود منظور، رئیس وقت سازمان برنامه و بودجه، در سال ۱۴۰۲ به انتقاد از این تناقض‌ها پرداخت.
آیا زمان اصلاح آمارسازی رسیده است؟
با گذشت دو سال از درخواست‌ها برای شفاف‌سازی و اصلاح روش‌های آمارگیری، اختلافات عمیقی همچنان پابرجاست. این موضوع تنها نشان می‌دهد که سازوکار تهیه و ارائه آمارها، نه تنها شفاف‌تر نشده، بلکه فاصله زیادی با زندگی واقعی مردم دارد و احتمالاً نیازمند تغییرات جدی در ساختارها و رویکردها است.
