منتفی شدن یارانه کالابرگ برای دهک‌های پایین!

آغاز آزمایشی و توسعه سراسری

ایده ارائه کالابرگ الکترونیک در دوران کرونا مطرح شد، اما اجرای آزمایشی آن از پاییز ۱۴۰۱ در استان‌های هرمزگان، قزوین، گیلان و مرکزی آغاز شد. این طرح در اسفند ۱۴۰۱ به صورت سراسری اجرایی شد و به خانوارها اجازه داد تا یک ماه پیش از واریز یارانه نقدی، آن را برای خرید ۱۰ قلم کالای اساسی (که بعداً گوشت قرمز نیز به آنها اضافه شد و ۱۱ قلم شد) استفاده کنند. با این حال استقبال پایین مردم، دولت را مجبور کرد که اصلاحاتی در طرح انجام دهد.

یارانه تشویقی؛ تلاشی بی‌نتیجه برای جلب مشارکت

در مرحله دوم این طرح که از خرداد ۱۴۰۲ آغاز شد، دولت یارانه تشویقی ۸۰ هزار تومانی را برای کسانی که حداقل ۲۰۰ هزار تومان از یارانه نقدی خود را به خرید کالابرگ اختصاص دهند، در نظر گرفت. اما این مشوق نیز نتیجه مطلوبی به همراه نداشت و نتوانست خانوارها را به مشارکت بیشتر در طرح ترغیب کند. در ادامه، دولت طرح «فجرانه» را در دهه فجر ۱۴۰۲ تا عید فطر ۱۴۰۳ اجرا کرد که شامل ارائه یارانه تشویقی ۲۰۰ هزار تومانی بود و نیازی به کسر از یارانه نقدی نداشت. این طرح بهترین نسخه ارائه شده از کالابرگ بود.

از دست دادن هدف اصلی؛ قیمت‌های ثابت چه شدند؟

بر اساس مصوبه مجلس، قیمت کالاهای اساسی در طرح کالابرگ باید بر اساس نرخ‌های شهریور ۱۴۰۰ ثابت باقی می‌ماند و دولت موظف بود مابه‌التفاوت افزایش قیمت‌ها را تأمین کند. اما در عمل، دولت قیمت‌های اردیبهشت ۱۴۰۱ (پیش از حذف ارز ترجیحی) را به عنوان مبنا اختیار کرد و تنها یارانه تشویقی ۸۰ هزار تومانی را برای جبران تورم در نظر گرفت. در ادامه، این یارانه تشویقی در طرح فجرانه به ۲۰۰ هزار تومان افزایش یافت اما مبنای قیمتی تغییر کرد و دولت بدون توجه به ضرورت تثبیت قیمت‌ها به اجرای همان مدل قبلی ادامه داد.

کاهش قدرت خرید؛ شکست بزرگ طرح کالابرگ

در حالی که دولت در سال ۱۴۰۱ وعده داده بود که ۱۱ قلم کالای اساسی را با قیمت‌های تنظیم‌شده بر اساس نرخ سال ۱۴۰۰ تأمین کند، در مرحله اخیر طرح کالابرگ، نه‌تنها یارانه تشویقی ثابت ماند، بلکه مبنای روشن و مشخصی برای قیمت کالاها ارائه نشد. با توجه به تورم شدید در بخش مواد غذایی، قدرت خرید خانوارها کاهش پیدا کرده و طرح کالابرگ عملاً کاربردی جز توزیع ساده یارانه نقدی نداشته است.