چراغ سبز ایران به کارگران افغانستانی

سهم نیروی کار خارجی در اقتصاد ایران

طبق آمارها، بیش از ۹۷ درصد نیروی کار خارجی شناسایی شده در ایران، اتباع افغانستانی هستند. تا پایان خرداد ۱۴۰۴، تعداد ۴۳۳,۴۹۱ نیروی کار خارجی با مجوز رسمی در بازار کار ایران حضور داشته‌اند. این افراد از دو مسیر اصلی اقدام به فعالیت می‌کنند:

مسیر کارفرمایی: در این حالت، کارفرما درخواست جذب نیروی خارجی را ارائه داده و پس از تأیید هیئت فنی، نیروی خارجی مشغول به کار می‌شود. این نیروها تحت شرایط مشابه با کارگران ایرانی، از حقوق، بیمه و مالیات برخوردار هستند.

مسیر غیرکارفرمایی: اتباع خارجی در این حالت با مجوز اقامت و کارت کار، بیشتر در بخش غیررسمی مشغول فعالیت هستند. این نوع اشتغال، چالش‌های مالی و قانونی برای دولت ایجاد کرده و دستمزدهای پایین‌تری نیز پرداخت می‌شود.

بازار کار غیررسمی؛ چالش‌های جدی

حضور گسترده نیروی کار غیررسمی، نه تنها باعث کاهش شفافیت در بازار کار شده است، بلکه رقابت‌پذیری نیروی کار ایرانی را نیز تحت‌تأثیر قرار داده است. سید مالک حسینی اظهار داشت که بازار کار غیررسمی، جایی که نیروی کار خارجی بدون شناسایی فعالیت می‌کند، امکان حمایت قانونی از کارگران را از بین می‌برد و اصلاح ساختارهای بازار کار را دشوار می‌کند.

خروج اتباع؛ تهدید یا فرصت؟

دیدگاه‌های مختلفی درباره خروج اتباع افغانستانی از ایران وجود دارد:

تهدید برای کسب‌وکارها: برخی مشاغل که وابسته به نیروی کار ارزان خارجی هستند، ممکن است با چالش‌های جدی مواجه شوند.

فرصت برای کارگران ایرانی: این خروج می‌تواند فرصت‌های شغلی بیشتری را برای نیروی کار داخلی ایجاد کرده و شکاف دستمزدی را کاهش دهد.

حسینی ابراز امیدواری کرد که با اجرای اصلاحات ساختاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی، این روند بتواند به بهبود وضعیت کارگران ایرانی منجر شود.

مشاغل سخت و سهم اتباع خارجی

برخلاف باورهای رایج، سهم اتباع افغانستانی در مشاغل سخت مانند معدن، کمتر از یک درصد است. در صنعت ساختمان نیز بیشتر نیروی کار توسط ایرانیان تأمین می‌شود. بخش کشاورزی، خدمات فیزیکی و مشاغل کم‌دستمزد، مناطقی هستند که بیشترین نگرانی در مورد خروج اتباع وجود دارد.

کرامت انسانی در ساماندهی بازار کار

حسینی تأکید دارد که خروج مهاجران باید با رعایت کرامت انسانی صورت گیرد. وی افزود: «سیاست کشور بر پایه قانون و احترام به کرامت انسانی است.» همچنین، او بر لزوم افزایش شفافیت و ساماندهی نیروی کار خارجی برای ایجاد تعادل در بازار کار و کاهش آسیب به کارگران ایرانی اشاره کرد.

آینده بازار کار ایران

معاون وزیر کار اعلام کرد که نه مخالف حضور نیروی کار خارجی است و نه موافق بی‌ضابطگی در این زمینه. وی گفت: «در صورت تحقق رشد اقتصادی ۸ درصدی برنامه هفتم، نیاز به نیروی کار خارجی وجود خواهد داشت، اما این نباید به ضرر نیروی کار ایرانی تمام شود.» از جمله سیاست‌های پیشنهادی وی می‌توان به افزایش شفافیت، اصلاح دستمزدها و حمایت از کارگران ایرانی اشاره کرد.

تحول اقتصادی با ساماندهی اتباع

خروج اتباع افغانستانی از ایران یک پدیده چندوجهی با ابعاد انسانی، قانونی و اقتصادی است. با وجود کاهش نسبی نیروی کار، بازار کار کشور با بحران مواجه نشده است. اصلاحات زیرساختی و ساماندهی وضعیت نیروی کار خارجی، می‌تواند این شرایط را به فرصتی برای تقویت اقتصاد، ایجاد عدالت اجتماعی و افزایش کارایی بازار تبدیل کند.