روش جدید دهک‌بندی یارانه/ کدام خانوارها دیگر یارانه نمی‌گیرند؟

روش جدید دهک‌بندی یارانه‌ها و تعیین خانوارهای مستحق دریافت یارانه، تغییرات تازه‌ای را به همراه داشته است. این روش بر اساس هزینه‌های ماهانه خانوار طراحی شده که می‌تواند منجر به تغییر دهک‌بندی خانوارها شود و گروه‌هایی از دریافت یارانه حذف شوند.

ملاک اصلی دهک‌بندی: هزینه‌های ماهانه

بر اساس اعلام علی جعفری آذر، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، در روش تازه دهک‌بندی، معیار هزینه‌های ماهانه خانوار تعیین‌کننده است. به این ترتیب، اگر سرانه هزینه هر فرد در یک خانوار بیش از ۱۰ میلیون تومان باشد، آن خانوار در دهک‌های پردرآمد (دهک‌های ۸ و ۹) قرار گرفته و یارانه آن‌ها قطع خواهد شد.

استثنائات در هزینه‌های خانوار

از ویژگی‌های این روش جدید، توجه به جزئیات هزینه‌های خانوار است. هزینه مسکن برای خانوارهای مستأجر در این روش مستثنا شده است؛ اما هزینه‌های ضروری دیگر، مانند هزینه‌های درمان و تحصیل، در محاسبات منظور می‌شوند. این رویکرد نیز انتقادهایی را برانگیخته، زیرا ممکن است خانوارهایی که به دلیل درمان یا شهریه‌های بالا، هزینه بیشتری دارند، اشتباهاً به عنوان خانوار پردرآمد شناخته شوند.

مقایسه روش جدید با روش‌های پیشین

در روش‌های قبلی، ملاک‌هایی مانند گردش مالی، مالکیت خودرو و مسکن برای تعیین دهک خانوارها مورد استفاده قرار می‌گرفت. این معیارها انتقادهای زیادی به همراه داشت، چرا که برخی مددجویان کمیته امداد و بهزیستی به دهک‌های بالا منتقل شده و یارانه‌شان قطع می‌شد. اکنون با تغییر معیار به هزینه‌های ماهانه، انتظار می‌رود اصلاحاتی صورت گیرد؛ اما همچنان نگرانی‌هایی درباره دقت این روش وجود دارد.

چالش‌ها و انتقادات به روش جدید

یکی از چالش‌های اصلی این روش، احتمال محاسبه نادرست هزینه‌هاست. جعفری آذر هشدار داد که هزینه‌های ناگهانی مانند درمان پرهزینه یا شهریه دانشگاه ممکن است باعث شناسایی خانوارهایی به‌عنوان پردرآمد شود، در حالی که واقعاً توان مالی مناسبی ندارند. به گفته وی، این هزینه‌ها اغلب مقطعی هستند و بیانگر توان مالی حقیقی خانوار نیستند.

تحلیل و بررسی روش جدید دهک‌بندی

روش تازه دهک‌بندی بر اساس هزینه‌های خانوار، برخلاف روش‌های مبتنی بر درآمد یا دارایی، ممکن است کمک به شناساندن دقیق‌تر پردرآمدها کند. با این حال، هزینه‌های استثنایی می‌تواند منجر به خطا شود. برای ارزیابی دقیق‌تر این روش، ضرورت دارد که پس از چند ماه اجرا، مقایسه‌ای جامع بین روش جدید و روش‌های قبلی انجام شود.

تصمیم قانونی برای قطع یارانه پردرآمدها

بر اساس تصویب بند (پ) تبصره (۱۳) قانون بودجه سال ۱۴۰۴، دولت ملزم به حذف یارانه نقدی خانوارهای قرار گرفته در دهک‌های هشتم، نهم و دهم شده است. انتظار می‌رود این اقدام بتواند میزان عدالت در تخصیص یارانه‌ها را افزایش دهد.