دستمزد کارگران در ایران؛ سقوط از ۲۳۸ دلار به ۹۱ دلار در کمتر از یک دهه!

کاهش ۲۶۱ درصدی دستمزد کارگران در یک دهه

برای به تصویر کشیدن این موضوع، می‌توان به یک بازه زمانی خاص نگاه کرد. در فروردین ۱۳۹۵، نرخ دلار در بازار آزاد حدود ۳۴۰۰ تومان بود و حداقل دستمزد ماهانه کارگر، بر اساس مصوبه شورایعالی کار، ۸۱۲ هزار تومان تعیین شده بود. این مبلغ برابر با حدود ۲۳۸ دلار آمریکا بود. اگر مزایای مزدی مانند حق سنوات و بن خواربار را نیز در نظر بگیریم، این مبلغ به حدود ۳۰۰ دلار یا بیشتر افزایش پیدا می‌کرد.

با گذشت نزدیک به ۹ سال و رسیدن به مهرماه ۱۴۰۴، شرایط کاملاً متفاوت شده است. قیمت دلار در بازار آزاد ایران به حدود ۱۱۴ هزار تومان رسیده و در همین مدت، حداقل دستمزد فقط به ۱۰ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان افزایش یافته که برابر با حدود ۹۱ دلار است. اگر مزایای جانبی را اضافه کنیم، شاید این مبلغ به حدود ۱۱۰ دلار برسد.

بر این اساس، دستمزد کارگران در سال جاری برابر با تنها ۰.۳۸ دستمزد سال ۱۳۹۵ است، یعنی ارزش واقعی دستمزد طی ۹ سال، ۲۶۱ درصد کاهش یافته است. این کاهش برای کارگران متخصص و متوسط‌بگیر نیز به همین ترتیب بوده است.

زندگی روزمره، فقط برای ۵ تا ۶ روز کارگران؟

تأثیر این کاهش شدید، در زندگی روزمره کارگران و بازنشستگان کاملاً مشهود است. این امر باعث شده که کارگران بازنشسته در تجمعات خود، شعارهایی مانند «دستمزد ما ریالیه، اما هزینه‌ها دلاریه» را مطرح کنند.

بر اساس محاسبات مستقل توسط فرامرز توفیقی، فعال کارگری، هزینه‌های یک خانواده کارگری متوسط با توجه به حداقل دستمزد، تنها ۱۲.۴۳ درصد از هزینه‌های زندگی را پوشش می‌دهد و این مبلغ فقط برای ۵ تا ۶ روز ماه کافی است. هزینه‌های سبد خوراکی حتی بیشتر از کل دستمزد کارگران متوسط و متخصص است.

آیا امید به بازگشت به گذشته وجود دارد؟

آیا امکان بازگشت به سطح اقتصادی کمتر از ده سال پیش وجود دارد؟ بهرام حسنی‌نژاد، فعال کارگری، در این باره می‌گوید: «زندگی مزدبگیران به‌ویژه از لحاظ کیفیت و کمیت به‌شدت تنزل کرده است. وضعیت امروز مزدبگیران طوری شده که زندگی آن‌ها فقط به تأمین معاش خلاصه می‌شود.»

وی همچنین افزود که بخشی از این تنزل به افت جایگاه معنوی کارگران مربوط می‌شود. با ادامه وضعیت کنونی، چشم‌اندازی برای اصلاح یا بازگشت به شرایط دهه ۹۰ دیده نمی‌شود و همچنان وضعیت دستمزد و معیشت مزدبگیران رو به قهقراست.

این کارگر فعال تأکید می‌کند که «هر دولتی که بر سر کار آمده است، سیاست‌های قبلی را تکمیل کرده و موجب ایجاد رکوردهای منفی بیشتری شده‌اند.»

طبق سخنان کارگران، شکاف بین دستمزد و هزینه‌های زندگی توسط یارانه‌های ناچیز دولتی یا کمک‌هایی مانند کالابرگ پر نخواهد شد. سیاست ترمیم مزد نیز به‌نظر نمی‌رسد در آینده نزدیک تحقق یابد.

به علت مشکلات اقتصادی، بسیاری از کارگران مجبور به انجام فعالیت‌های اضافی یا دشوار شده‌اند تا بتوانند بخشی از نیازهای روزمره خود را تأمین کنند. چه مسافرکشی، چه جمع‌آوری ضایعات یا حتی زباله‌گردی؛ از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کنند تا بتوانند سفره خانواده را حفظ کنند.