شلیک ماشه بر اقتصاد ایران/ آیا رونق به بن بست رسیده است؟
اقتصاد ایرانی: فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمهای قطعنامه ۲۲۳۱ صنعت پتروشیمی ایران را دوباره در تنگنا قرار داده است؛ هشدار کارشناسان از افزایش ریسک همکاری خارجی و ضرورت اصلاح سیاستهای ارزی دولت برای کاهش فشار بر تولیدکنندگان.

فعالسازی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمهای موجود در قطعنامه ۲۲۳۱، صنعت پتروشیمی ایران را بار دیگر در معرض سختگیریهای بینالمللی قرار داده است. هادی موسوی، کارشناس حوزه پتروشیمی، در گفتوگویی با این رسانه اظهار کرد که تحریمهای بازگشته این امکان را برای کشورها فراهم میآورد که با وجود شک و شبهه در محمولهها یا معاملات مالی، محدودیتهای بیشتری اعمال کنند. او توضیح داد: «این وضعیت بهویژه برای کشورهایی که در دوران اخیر برای کاهش آثار تحریمها مشارکت داشتند، شرایط ریسکپذیری را دشوارتر کرده است و ممکن است برخی خریداران تصمیم بگیرند از همکاری صرفنظر کنند.»
موسوی همچنین در بخش دیگری از گفتوگو به مسائلی در زمینه مدیریت منابع مالی در شرایط محدودیتهای ارزی اشاره کرد. او گفت که یکی از شیوههای مدیریت این منابع آن است که دولت آزادی بیشتری در زمینه قیمتگذاری به صنعت پتروشیمی بدهد و آنها را ملزم به بازگرداندن ارز با نرخ دولتی نکند. اختلاف میان نرخ آزاد و دولتی موجب شده است که هزینههای واحدهای پتروشیمی براساس دلار آزاد محاسبه شود اما درآمدهای آنها با ارز دولتی بازگردانده شود؛ این اختلاف فشار اقتصادی قابل توجهی ایجاد کرده است.
چالشهای زنجیره تأمین و توقف مسیر رشد
موسوی در ادامه درباره اثرات تحریمها بر زنجیره تأمین مواد اولیه و تجهیزات گفت: در برخی کشورها احتمال ایجاد محدودیت در فروش یا حملونقل مواد اولیه و تجهیزات یا حتی جابهجایی پول برای خرید آنها وجود دارد. به نظر او، بازگشت تحریمها نهتنها صادرات، بلکه بخش تولید داخلی مجتمعهای پتروشیمی را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد. کاهش درآمد بهواسطه محدودیتهای صادراتی، اجرای طرحهای توسعه و برنامههای نگهداری و تعمیرات را به تعویق میاندازد. همچنین دسترسی به مواد حساس و کاتالیستها در شرایط تحریم با تغییراتی مواجه خواهد شد که این تغییرات مستقیماً بر توانایی مجتمعها برای بهروزرسانی فناوری تأثیر خواهد گذاشت.
موسوی در رابطه با کاهش وابستگی به فناوریهای خارجی گفت: بومیسازی تجهیزات و مواد یک راهکار ممکن است اما هزینه بالا، زمانبر بودن و ریسکهای عملیاتی و مالی، چالشهای این مسیر هستند. با این حال، او بر اهمیت استفاده از تجربیات گذشته تأکید کرد: تقریباً همه چیزهایی که در تحریمهای قبلی تجربه شده است، در شرایط فعلی قابل بهرهبرداری است. تحریمهای آمریکا عمق و دقت بیشتری از تحریمهای سازمان ملل دارند اما تجربیات قبلی قطعاً در مدیریت وضعیت حاضر مؤثر خواهند بود.
فشارهای دوگانه دولت بر صنعت پتروشیمی
موسوی در بخش پایانی گفتوگوی خود، توانایی دولت در حمایت از صنعت پتروشیمی را محدود دانست. به گفته او، دولت بهدلیل شرایط فعلی نمیتواند خوراک مورد نیاز واحدها را ارائه کند و بهواسطه مشکلات ارزی، پتروشیمیها را مجبور به بازگرداندن ارز میکند. این وضعیت پیچیده و متناقض به شکلی است که در کوتاهمدت راهحلی برای آن وجود ندارد. موسوی تأکید کرد که در چنین شرایطی، فشارهای مضاعف دولت بر این صنعت درآمدزا نتیجهای جز کند شدن مسیر توسعه در پی نخواهد داشت. بنابراین کاهش فشار از سوی دولت میتواند به نوعی یک مزیت باشد تا این صنعت بتواند با تکیه بر بازار آزاد ارز، فعالیت خود را حفظ کند.