لطف اروپا به پزشکیان/ فرصت جدید برای توسعه اقتصادی ایران
اقتصاد ایرانی: تمرکز بر ظرفیت‌های داخلی در سایه تحریم‌های اقتصادی، فرصتی طلایی برای تقویت تولید ملی و دستیابی به خودکفایی اقتصادی فراهم کرده است؛ ایران با منابع طبیعی گسترده و نیروی کار متخصص می‌تواند مسیر رشد پایدار و استقلال اقتصادی را هموار کند.
تحریم‌ها اگرچه در کوتاه‌مدت فشارهای سنگینی بر بخش‌های تولید، انرژی، مالی و تجارت خارجی وارد آورده‌اند، اما از سوی دیگر می‌توان آن‌ها را به مثابه فرصتی برای بازتعریف مسیر توسعه کشور دانست.
وقتی محدودیت در دسترسی به منابع خارجی ایجاد می‌شود، به طور طبیعی خلاقیت و نوآوری در استفاده از ظرفیت‌های داخلی نمود بیشتری پیدا می‌کند. در سال‌های اخیر، نمونه‌هایی از این تاب‌آوری در برابر تحریم‌ها شامل شرکت‌های دانش‌بنیان، صنایع بومی و پروژه‌های کلان ملی در حوزه‌های نفت، گاز، پتروشیمی و حمل‌ونقل می‌شود.
با این حال، بهره‌مندی مؤثر از توان داخلی نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، حمایت هدفمند و مدیریت فساد و رانت است. توان و استعدادهای داخلی تنها زمانی به صورت واقعی شکوفا می‌شوند که میان دولت، بخش خصوصی و جامعه اعتماد وجود داشته باشد. سیاست‌گذاران موظفند مسیر فعالیت‌های تولیدکنندگان داخلی را تسهیل کنند و با ارائه مشوق‌های واقعی، سرمایه‌های مردمی را به سمت تولید و نوآوری هدایت نمایند. کاهش وابستگی به بیرون و تقویت توان داخلی مستلزم ایجاد شفافیت اقتصادی، تثبیت قوانین و حمایت از کارآفرینان جوان است.
در نهایت، مقابله با تحریم‌ها نه با انکار آن‌ها، بلکه با تبدیل تهدید‌ها به فرصت‌ها امکان‌پذیر است. هرچه اتکا به ظرفیت‌های داخلی بیشتر شود، وابستگی به منابع جهانی کاهش می‌یابد و ایران می‌تواند با قدرت بیشتری در عرصه‌های بین‌المللی حضور پیدا کند. تجربه ثابت کرده که هرگاه کشور به استعدادها و توانمندی‌های ملی تمرکز کرده، بحران‌ها به نقطه‌ای برای پیشرفت تبدیل شده‌اند؛ این بار نیز با عزم ملی و برنامه‌ریزی هوشمندانه، دستیابی به این هدف ممکن است.
اتکا به توان داخلی؛ کلید عبور از فشارهای جهانی
فعال‌سازی مکانیزم ماشه اگرچه ممکن است چالش‌هایی ایجاد کند، اما فرصتی برای بازنگری در راهبردهای اقتصادی، تقویت زیرساخت‌ها و افزایش تاب‌آوری ایران در برابر تحریم‌ها است.
در ابتدای پاییز امسال فعال‌سازی این مکانیزم توسط کشورهای اروپایی، بار دیگر توجهات را به سمت اقتصاد ایران معطوف کرد. مکانیزم ماشه که در ماده ۳۷ برجام گنجانده شده بود، با احیای قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت مانند ۱۹۲۹ و ۱۸۰۳، محدودیت‌های تازه‌ای را در ابعاد جهانی بر اقتصاد ایران اعمال کرده است.
با این حال، به دلیل شدت تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا، بازگشت این تحریم‌های شورای امنیت تاکنون اثر اقتصادی ملموسی نداشته و بیشتر در سطح روانی نمود پیدا کرده است.
اسنپ بک یا همان مکانیزم ماشه می‌تواند محدودیت‌هایی مانند لغو معافیت‌های بندر چابهار، کنترل مسیرهای دریایی و هوایی و همچنین مشکلات تأمین سوخت کشتی‌ها و هواپیماها را سبب شود. علی‌رغم این، کارشناسان بر این باورند که به دلیل شدت بالای تحریم‌های کنونی، تأثیرات این محدودیت‌های تازه ممکن است کمتر احساس شود.
اسنپ بک؛ فرصتی برای بازنگری و تقویت تاب‌آوری اقتصاد ایران
این شرایط، اگرچه نشانگر توان بالای تاب‌آوری اقتصادی ایران است، اما بر ضرورت بازنگری در استراتژی‌های تجاری و زیرساخت‌های اقتصادی تأکید دارد.
ایران در سال‌های اخیر تجربه‌ای ارزشمند در مدیریت تحریم‌ها به دست آورده است. حفظ این تاب‌آوری مستلزم اقداماتی نظیر تنوع‌بخشی به مسیرهای تجاری، به‌روزرسانی زیرساخت‌های حمل‌ونقل و تقویت زنجیره تأمین جهانی است. در نبود چنین اقدامات مهمی، جایگاه ایران در کریدورهای بین‌المللی، که همین حالا نیز تحت فشار قرار دارد، ممکن است با خطر تضعیف مواجه شود.
فعال‌سازی مکانیزم ماشه، نشانه‌ای از اهمیت تمرکز بر ارتقای زیرساخت‌های اقتصادی و تجاری کشور است؛ به‌ویژه در بخش‌هایی مانند حمل‌ونقل دریایی، لجستیک و دسترسی به بازارهای جهانی. این چالش شاید فرصتی برای اصلاح و قوی‌تر شدن راهبردهای اقتصادی کشور باشد. سرمایه‌گذاری در فناوری‌های لجستیکی و ایجاد رابطه‌های متنوع اقتصادی با شرکای جدید، مسیری مناسب برای افزایش حفظ جایگاه ایران در معاملات جهانی فراهم می‌کند.
در نهایت، حمایت از فعالان واقعی بخش خصوصی در تجارت بین‌الملل و بهره‌برداری از تجربیات آنان، برای تقویت بنیادهای اقتصادی کشور ضروری است.
