این دسته از کارگران حتی مرگشان هم به حساب نمی‌آید!
اقتصاد ایرانی: مهاجران افغان در ایران، ستون اصلی مشاغل سخت و کم‌درآمد، بدون حمایت قانونی، قرارداد یا بیمه شغلی فعالیت می‌کنند؛ وضعیتی که آن‌ها را در برابر سودجویی کارفرمایان و بی‌توجهی دولت آسیب‌پذیرتر کرده است و چرخه تولید کشور را به چالش می‌کشد.
آمارهای مرکز آمار ایران نشان داده پس از سال ۱۴۰۰، تعداد مهاجران افغان به‌شدت افزایش یافته و این افراد عمدتاً در مناطقی چون ساختمان‌سازی، کشاورزی و مشاغل فنی و خدماتی مشغول به کار شده‌اند. این مهاجران غالباً در مشاغلی سخت، با دستمزد پایین و کمتر محبوب برای نیروی کار ایرانی مشغول هستند؛ مشاغلی که حذف آن‌ها باعث اختلال در چرخه تولید می‌شود. اما ساماندهی این کارگران، بیمه یا تضمین حقوق شغلی‌شان هرگز در اولویت دولت یا کارفرمایان قرار نگرفته است.
در شهریورماه ۱۴۰۴، یکی از مسئولان وزارت کشور اخراج ۱.۸ میلیون مهاجر غیرمجاز را اعلام کرد و خبر داد که تا پایان سال، ۸۰۰ هزار نفر دیگر هم از کشور اخراج خواهند شد. این سیاست‌ها به‌علاوه شرایط دشوار کارگران مهاجر، آن‌ها را هدف سوءاستفاده بخش خصوصی و عمومی قرار داده است. بدون بیمه و قرارداد قانونی، این افراد نه غرامتی دریافت می‌کنند و نه حتی در صورت مرگ ناشی از کار، دیه‌ای به خانوادههایشان پرداخت می‌شود.
زندگی مهاجران؛ آلونک‌های تاریک و بی‌پنجره
«احمد»، مهاجر افغان، که خانواده‌اش را در جنگ از دست داده، مسئول آبیاری و نگهداری بوستانی در غرب تهران است. او با درآمد ماهانه ۷ تا ۸ میلیون تومان، بدون بیمه و قرارداد قانونی مشغول است. محل زندگی او، آلونکی کنار سرویس بهداشتی پارک است که هیچ پنجره‌ای ندارد. او از شرایط بیمه بی‌خبر است و از اخراج از کار به شدت هراس دارد.
کار روزمزدی؛ انتظار برای یک زندگی ناپایدار
«ولی» هر روز در چهارراه‌ها دنبال کاری است. او که به‌صورت روزمزدی در ساختمان‌سازی مشغول است، شب‌ها به همراه چهار هموطن افغان در اتاقی اجاره‌ای زندگی می‌کند. ولی با دستمزدی کمتر از یک کارگر ایرانی، هیچ مطمئن نیست که اگر حادثه‌ای رخ دهد، به او غرامتی تعلق گیرد.
ایستادگی در برابر ترس اخراج
«محمد» که به‌تازگی در یک سوپرمارکت مشغول به کار شده، هنوز قرارداد و دستمزد مشخصی ندارد. او شب‌ها در پستوی فروشگاه می‌خوابد و می‌ترسد اعتراضش موجب اخراج شود. محمد از صحبت درباره شرایطش سکوت می‌کند و می‌گوید امکان اعتراض ندارد.
کارگران مهاجر نه تنها حقوق قانونی خود نظیر بیمه و قرارداد را دریافت نمی‌کنند، بلکه حتی پس از مرگ نیز دیه‌ای به خانوادههایشان داده نمی‌شود. اداره کل بیمه اتباع سازمان تأمین اجتماعی تنها توانسته کمتر از دو درصد از مهاجران را تحت پوشش بگیرد.
مشکلات بیمه و حقوق کار
به گفته احسان سهرابی، فعال کارگری، کارگران مهاجر به دلیل فقدان شناسنامه و نظارت ناکافی، از حقوق ابتدایی محروم هستند. در صورت وقوع حادثه، هیچ حمایتی از کارگران صورت نمی‌گیرد. همچنین بیمه‌های بی‌نام مسئولیت از سوی کارفرمایان به‌عنوان راهی برای فرار از مسئولیت استفاده می‌شود.
این فعال کارگری تأکید دارد که کارگران مهاجر بدون قرارداد و با دستمزد پایین در معرض استثمار شدید قرار دارند و ساماندهی این افراد با موانع بسیاری روبه‌رو است.
کارفرمایان خصوصی، پیمانکاران و شهرداری‌ها از وضعیت موجود استفاده کرده و از پرداخت هزینه‌های بیمه و حقوق قانونی شانه خالی می‌کنند. حتی در صورت مرگ این افراد در حین کار، هیچ پرونده‌ای برای حمایت از آن‌ها تشکیل نمی‌شود.
نماینده تهران؛ اعتراض به مشکلات کارگران و گرانی‌ها
مرتضی محمودی، نماینده تهران، در ۲۰ مهر ۱۴۰۴، در مجلس به مسئله گرانی احتمالی بنزین اعتراض کرده و از دولت خواست به جای افزایش قیمت بنزین، راهکارهایی برای جبران کاهش درآمد قشر ضعیف اتخاذ کند.
وی همچنین موضوع تعاونی‌های سی‌گانه را مطرح کرد که موجب رنج ۳۶ هزار خانواده شده‌اند و خواستار اقدام جدی دستگاه‌های اجرایی برای حل این مشکلات شد.
