تحول بزرگ در نظام مالیاتی ایران
اقتصاد ایرانی: نظام مالیاتی ایران با تحول بزرگ به عصر شفافیت وارد شد. اجرای طرح هوشمندسازی و صورت‌حساب الکترونیک، با حذف فاکتورهای جعلی و افزایش دقت در اعتبارسنجی، فرار مالیاتی را کاهش داده و فضای کسب‌وکار را شفاف‌تر و عادلانه‌تر کرده است.
نظام مالیاتی ایران در سال‌های اخیر شاهد یکی از بزرگ‌ترین تحولات ساختاری خود بوده است. با محوریت هوشمندسازی فرآیند اخذ مالیات بر ارزش افزوده و اجرای فراگیر «صورت‌حساب الکترونیک»، این سیستم نه‌تنها شفافیت و دقت در وصول مالیات را افزایش داده، بلکه با حذف فاکتورهای جعلی، معاملات صوری و ابهامات زنجیره تأمین و فروش، گامی بزرگ در جهت انضباط اقتصادی برداشته است.
عملکرد صورت‌حساب الکترونیک
بر اساس این سیستم جدید، صدور, تأیید و ثبت فاکتورها به‌صورت آنلاین و لحظه‌ای صورت می‌گیرد. تمام اطلاعات مربوط به فاکتورها هنگام صدور به سامانه جامع مالیاتی ارسال می‌شود و سپس از طریق تقاطع داده‌ها با مؤسسات مختلف مانند بانک مرکزی، گمرک، شبکه بانکی، بیمه و شهرداری‌ها راستی‌آزمایی می‌شوند. این فرآیند، دست فاکتورهای جعلی یا معاملات ساختگی را بسته است.
همچنین، شرکت‌ها بر اساس عملکرد مالی گذشته و وضعیت معاملاتشان رتبه‌بندی و اعتبارسنجی خواهند شد. این فرآیند موجب تعدیل ظرفیت صدور فاکتور برای هر بنگاه اقتصادی بر اساس اعتبارات واقعی می‌شود و به شفافیت اقتصادی کمک خواهد کرد.
مقابله با فاکتورهای جعلی
علیرضا کلاهی که ریاست کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران را بر عهده دارد، در این موضوع چنین اعلام کرده است: «یکی از مشکلات اصلی اقتصاد ایران، رواج گسترده فاکتورهای جعلی و شرکت‌های صوری بود. اما با اجرای این نظام جدید، رتبه‌بندی شرکت‌ها و محدودیت‌هایی که در صدور فاکتور اعمال شده است از ایجاد زنجیره‌های جعلی و معاملات کاذب جلوگیری می‌کند».
تغییرات مالیاتی در معاملات نسیه
یکی از دستاوردهای مهم این طرح، تغییر در نحوه پرداخت مالیات معاملات نسیه است. در گذشته، مؤدیان مالیاتی ناچار بودند پیش از دریافت مبلغ معامله، مالیات بر ارزش افزوده را پرداخت کنند که این روش، فشار مالی زیادی به تولیدکنندگان و ارائه‌دهندگان خدمات وارد می‌کرد و گاهی سبب رکود در سرمایه موجود می‌شد. اکنون، با متصل شدن صورت‌حساب الکترونیک به سامانه تسویه، امکان پرداخت مالیات فقط زمانی فراهم می‌شود که مبلغ معامله دریافت گردد.
این اصلاحات نوعی فرصت مالی برای فعالان اقتصادی فراهم کرده و آنها قادر شدند سرمایه فعلی خود را حفظ کنند. همچنین، با ثبت دقیق‌تر اطلاعات معاملات، انگیزه درج واقعی تراکنش‌ها به طرز چشمگیری افزایش یافته است.
فضای کسب‌وکار در سایه تحولات نوین مالیاتی
بر اساس گفته‌های کارشناسان مانند صالحی, تغییرات اخیر نه‌تنها توانسته مشکلات مربوط به امور مالیاتی مؤدیان را کمتر کند، بلکه بهبود در فضای کسب‌وکار کشور را به همراه داشته است. سیستم صورت‌حساب الکترونیک به کامل‌تر شدن نظام مالیات بر ارزش افزوده کمک کرده و با حذف فاکتورهای کاذب و اصلاحات در پرداخت مالیات، یک نظام مالیاتی با رویکرد شفاف و عادلانه پدید آورده است.
خداحافظی با معاملات سنتی و کاغذی
اجرای صورت‌حساب الکترونیکی باعث پایان یافتن معاملات غیرشفاف و کاغذی شده است. ثبت لحظه‌ای تمام تراکنش‌ها در سامانه جامع مالیاتی امکان صدور فاکتورهای ساختگی یا انجام معاملات غیرواقعی را به طور کامل از بین برده است. با اتصال این سامانه به پایگاه‌های اطلاعاتی مختلف مانند بانک مرکزی، گمرک و بیمه، اکنون اعتبارسنجی دقیق فعالان اقتصادی امکان‌پذیر شده است. این تغییرات، ضمن کاهش ریسک و جلوگیری از فرار مالیاتی و ایجاد رانت، نظامی پدید آورده که هم در تولید درآمد عادلانه برای دولت مؤثر است و هم برای شرکت‌ها و بنگاه‌های فعال و مطابق قانون کمک کننده خواهد بود.
