قیمت لوبیا چیتی رکورد جدید گرانی در بازار را ثبت کرد
اقتصاد ایرانی: افزایش چشمگیر قیمت لوبیا چیتی در پنج سال اخیر به‌دلیل عواملی مانند نوسانات ارزی، رشد هزینه‌های تولید و اختلال در عرضه، این محصول پرمصرف را به نمادی از تورم غذایی در سفره ایرانی تبدیل کرده است.
قیمت لوبیا چیتی طی پنج سال گذشته از ۹۰ هزار تومان در سال ۱۳۹۹ به حدود ۴۰۰ هزار تومان در سال ۱۴۰۴ رسیده که این افزایش بیش از چهار برابر را نشان می‌دهد. عوامل متعددی از جمله افزایش هزینه‌های تولید، نوسانات نرخ ارز، کاهش میزان تولید در برخی مناطق و مشکلات موجود در شبکه توزیع، باعث این رشد بی‌سابقه قیمت شده‌اند. در همین حال فاصله میان قیمت خرید از کشاورز (۲۸۰ تا ۳۰۰ هزار تومان) و قیمت فروش در بازار (۳۴۰ تا ۴۵۰ هزار تومان)، فشار اقتصادی قابل‌توجهی را بر خانوارها وارد کرده است؛ با این وجود، موجودی بازار در حال حاضر کفایت می‌کند.
عوامل تأثیرگذار بر گرانی لوبیا چیتی
لوبیا چیتی که از پرمصرف‌ترین حبوبات در سفره خانوارهای ایرانی به شمار می‌آید، طی سال‌های اخیر با نوسانات قیمتی چشمگیری روبرو بوده است. تغییرات نرخ ارز، افزایش قیمت نهاده‌های تولید، کاهش میزان تولید در برخی مناطق و اختلالات زنجیره توزیع از جمله دلایلی هستند که به این افزایش چشمگیر قیمت دامن زده‌اند.
بررسی‌ها روشن کرده که در اوایل این دوره، قیمت نسبتاً ثابت و پایین‌تر بوده است؛ اما از میانه دوره تاکنون افزایش تدریجی و سپس جهش ناگهانی قیمت رخ داده است. همزمان، تفاوت چشمگیری میان قیمت خرید مستقیم از کشاورز و قیمت عرضه شده به مصرف‌کننده مشاهده شده است.
تحلیل وضعیت پنج سال اخیر
به گفته کارشناسان، از عوامل طولانی‌مدت افزایش قیمت لوبیا چیتی می‌توان به رشد هزینه‌های تولید شامل بذر، کود، سوخت و دستمزدها اشاره کرد. همچنین افزایش نرخ ارز و بالا رفتن هزینه‌های لجستیک، واردات ناکافی و تقاضای رو به رشد برای ذخیره‌سازی این حبوبات نیز تأثیرگذار بوده است. شرایط آب‌وهوایی نامناسب، نظیر خشکسالی و تغییر در الگوی کشت نیز منجر به کاهش میزان تولید و کاهش عرضه در برخی مناطق شده‌اند.
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که در آبان ۱۴۰۴، قیمت عمده‌فروشی لوبیا چیتی در بازه ۳۴۰ تا ۳۶۰ هزار تومان ثبت شده، در حالی که قیمت سر مزرعه در حدود ۲۸۰ تا ۳۰۰ هزار تومان بوده است. این اختلاف قیمتی مشکلات بسیاری، از جمله شکاف درآمدی بین تولیدکننده و خرده‌فروش، ایجاد کرده است.
جدول مقایسه میانگین قیمت لوبیا چیتی طی پنج سال گذشته
در جدول زیر میانگین تقریبی قیمت لوبیا چیتی طی ۵ سال اخیر آورده شده است. این داده‌ها بر اساس گزارش‌های بازار و نرخ‌های رسمی به‌صورت تقریبی گردآوری شده‌اند:
| سال | میانگین قیمت (تومان) | نسبت به سال ۱۳۹۹ |
| ۱۳۹۹ | ۹۰,۰۰۰ | ۰٪ |
| ۱۴۰۰ | ۱۴۰,۰۰۰ | ۵۶٪+ |
| ۱۴۰۱ | ۲۱۰,۰۰۰ | ۱۳۳٪+ |
| ۱۴۰۲ | ۳۰۰,۰۰۰ | ۲۳۳٪+ |
| ۱۴۰۴ | ۴۰۰,۰۰۰ | ۳۳۳٪+ |
پیامدهای اقتصادی و اجتماعی
افزایش قیمت لوبیا چیتی مستقیماً بر هزینه‌های خانوارها تأثیر گذاشته است و به‌ویژه اقشار کم‌درآمد که بخش بزرگی از درآمد خود را به خرید اقلام اساسی اختصاص می‌دهند، متضرر شده‌اند. در مقابل، تولیدکنندگان نیز با ریسک‌های ناشی از نوسانات قیمت و نبود سیاست‌های حمایتی پایدار روبرو هستند؛ به‌طوری که نوسانات، انگیزه کشت را در بلندمدت کاهش می‌دهند.
کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که برای ایجاد ثبات در قیمت این محصول، باید شفافیت بیشتری در زنجیره توزیع ایجاد شود و قیمت‌ها از طریق سامانه‌های رسمی به‌طور منظم رصد گردد. همچنین اعمال سیاست‌های حمایتی مانند خرید تضمینی، یارانه برای نهاده‌ها و برنامه‌ریزی منطقی برای واردات در مواقع کمبود، از دیگر اقداماتی است که می‌تواند از نوسانات بازار جلوگیری کند.
راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت بازار
کارشناسان و اتحادیه‌ها به موارد زیر برای بهبود وضعیت موجود تأکید دارند:
- شفافیت در زنجیره عرضه و توزیع.
- اعمال سیاست‌های حمایتی نظیر خرید تضمینی و کاهش هزینه تأمین نهاده‌ها.
- کاهش نقش واسطه‌ها در زنجیره تأمین و مقابله با احتکار.
- تسهیل واردات برنامه‌ریزی‌شده در مواقع کمبود تولید داخلی.
اجرای این سیاست‌ها می‌تواند فاصله قیمت میان تولید و مصرف را کاهش داده و در نهایت منجر به پایداری بیشتر بازار حبوبات و کاهش فشار اقتصادی بر خانوارهای ایرانی شود.
<
