انتقال تاریخی یارانه سوخت به حساب افراد بدون خودرو!

براساس آمارهای موجود، توزیع یارانه بنزین به خودروها یکی از ناعادلانه‌ترین روش‌های تخصیص حمایت دولتی در حوزه انرژی است. چراکه تقریبا ۴۵ درصد خانوارهای ایرانی—بیش از ۱۳ میلیون خانوار—به دلیل نداشتن خودرو، از این یارانه بهره‌مند نیستند.

در حالی که دهک‌های بالای درآمدی، به‌ویژه خانوارهایی که بیش از یک خودرو دارند، تا ۱۷.۵ برابر بیشتر از دهک‌های کم‌درآمد از این یارانه بهره می‌برند. این نابرابری نه‌تنها اصول عدالت را به چالش کشیده، بلکه باعث شده انگیزه‌ای برای استفاده بهینه از سوخت وجود نداشته باشد.

شماری از صاحب‌نظران بر این باورند که مدل فعلی یارانه‌ بنزین بیشتر به سود اقشار پرمصرف تمام می‌شود و به‌نوعی دسترسی طبقات کم‌درآمد به منابع انرژی را عملاً محدود می‌کند.

طرح «بنزین به نفر»؛ رویکردی عادلانه با تمرکز بر سوخت‌های جایگزیندر شیوه تازه‌ای که پیشنهاد شده، سهمیه سوخت بر اساس کد ملی به هر فرد تخصیص می‌یابد، نه به خودرو. این روش جدید، نابرابری‌هایی که در سیستم کنونی وجود دارند را حذف کرده و مشارکت مستقیم مردم را در فرآیند بازنگری مصرف سوخت تقویت می‌کند.

با این مدل، هر فرد اختیار دارد سهمیه‌اش را به فروش رسانده یا آن را برای استفاده از سوخت‌های جایگزین نظیر CNG، LPG و برق صرف کند، و از این طریق از مزایای اقتصادی بیشتری بهره‌مند شود.

این سیاست که بر پایه تخصیص «یارانه به نفر» بنا شده، در ایجاد تنوع در بخش انرژی کشور، کاهش مصرف بیش از حد بنزین و مقابله با قاچاق سوخت نقش بسزایی ایفا می‌کند. افزون بر این، اصلاح الگوی مصرف و گرایش به استفاده از سوخت‌های دیگر، درآمد خانوارها را نیز به‌طور قابل ملاحظه‌ای بهبود می‌بخشد.

مشکل سه‌نرخی شدن قیمت بنزینطرح‌های پیشین که بر اساس مدل سه‌نرخی اجرا شدند، نه تنها موفق به کنترل مصرف بیش‌ازحد نشدند، بلکه نقشی برای مردم در مدیریت مصرف باقی نگذاشتند. در رویکرد جدید، هر فرد به‌عنوان یک ذی‌نفع اصلی در اصلاح الگوی مصرف به حساب می‌آید و استفاده از منطق اقتصادی، انگیزه‌ای قوی برای بهینه‌سازی رفتار مصرفی فراهم خواهد کرد.