قیمت بنزین و سهمیه جدید هر نفر/تصمیم نهایی چیست؟
اقتصاد ایرانی: دولت تأکید کرد سهمیه‌های بنزین تغییری نخواهند داشت و همچنان ۶۰ لیتر با قیمت ۱۵۰۰ تومان و ۱۰۰ لیتر با قیمت ۳۰۰۰ تومان برای هر فرد در نظر گرفته خواهد شد.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، اخیراً با اشاره به هزینه بالای تأمین بنزین، تأکید کرد که سیاست‌های کنونی در زمینه تخصیص سهمیه بنزین همچنان بدون تغییر ادامه خواهد داشت. طبق اظهارات وی، افراد همچون گذشته از سهمیه ۶۰ لیتر بنزین با نرخ ۱۵۰۰ تومان و ۱۰۰ لیتر با نرخ ۳۰۰۰ تومان بهره‌مند خواهند شد. با این حال، وی اشاره کرد که تأمین بنزین نیازمند صرف حدود ۶ میلیارد دلار برای واردات است، در حالی که قیمت تمام‌شده آن نزدیک به ۷۰ هزار تومان برای هر لیتر است.
دلایل ضرورت اصلاح سیاست‌های بنزینی
مهاجرانی در ادامه اظهار داشت که بخشی از بنزین تولیدی به قاچاق اختصاص می‌یابد و این واقعیت موجب شده تا دولت به فکر اقدامات اصلاحی در این زمینه باشد. اما تصمیم نهایی درباره نرخ سوم بنزین هنوز اعلام نشده است و بررسی‌های بیشتری با حضور مسئولان مربوطه در این موضوع در حال انجام است.
بنزین، یارانه و عدم توازن در توزیع
بنزین به عنوان یکی از اقلام مهم در سبد انرژی کشور، سال‌هاست با یارانه و قیمت پایین در اختیار مردم قرار می‌گیرد. این شیوه توزیع یارانه نتوانسته عدالت را در میان دهک‌های مختلف جامعه محقق کند. به ویژه خانواده‌هایی که خودرو ندارند، هیچ سهمی از یارانه بنزین نمی‌برند، در حالی که دهک‌های بالاتر جامعه از سهم بیشتری بهره‌مند می‌شوند. برخی کارشناسان معتقدند که سازوکار فعلی توزیع بنزین فسادزا بوده و افزایش چندباره قیمت در قالب بنزین سه‌نرخی، شوک اقتصادی به جامعه وارد خواهد کرد.
تفاوت بهرهمندی دهک‌های مختلف از یارانه بنزین
بر اساس آمار و داده‌های منتشرشده، بالاترین دهک‌های اقتصادی بیش از ۱۷.۵ برابر دهک‌های ضعیف جامعه از یارانه بنزین بهره‌مند هستند. در مدل فعلی، ۴۵ درصد از خانوارها که معادل ۱۳ میلیون خانوار است، هیچ خودرویی در اختیار ندارند و عملاً از یارانه بنزین بی‌نصیب مانده‌اند. از سوی دیگر، تنها ۴.۶ درصد از خانوارها مالک ۲۲ درصد از کل خودروهای کشور هستند.
سهمیه بنزین به کد ملی؛ راهکاری برای عدالت
یکی از پیشنهادهای مطرح‌شده به منظور توزیع عادلانه یارانه، تخصیص سهمیه بنزین به کد ملی افراد است. این طرح می‌تواند مزایای متعددی از جمله کاهش قاچاق سوخت، تحقق عدالت در توزیع یارانه و متنوع‌سازی سبد سوخت کشور را به همراه داشته باشد. با این رویکرد، سهمیه‌ای مشخص به هر فرد تعلق گرفته و اشخاص می‌توانند بر اساس نیاز خود از این سهمیه استفاده کرده یا حتی آن را مبادله کنند.
کاهش مصرف و حذف بنزین یارانه‌ای
اجرای طرح بنزین به نفر همچنین می‌تواند باعث جایگزینی سوخت‌های یارانه‌ای مانند CNG، LPG و حتی برق در صنعت حمل‌ونقل شود. این تحول به تدریج می‌تواند حضور بنزین یارانه‌ای در سبد سوخت خودروها را کاهش داده و مصرف‌کنندگان را به سوی استفاده بهینه‌تر از انرژی سوق دهد.
نتایج پیاده‌سازی طرح بنزین به نفر
یکی از مهم‌ترین نتایج این طرح، کاهش قاچاق سوخت از طریق ایجاد انگیزه اقتصادی برای افراد است. علاوه بر این، تخصیص یارانه به صورت کد ملی عدالت بیشتری در جامعه برقرار خواهد کرد، به طوری که دهک‌های پایین دسترسی بیشتری به یارانه پیدا خواهند کرد. در نهایت، کنترل مصرف بهینه به نحوی مدیریت خواهد شد که مردم بتوانند نقش مؤثری در اصلاحات اقتصادی داشته باشند.سایت سرگرمی روز :
مهاجرانی با اعلام رقم سنگین قیمت تمام‌شده بنزین، موجی از بحث ایجاد کرد اما در همان حال تأکید کرد که ۶۰ لیتر سهمیه ۱۵۰۰ تومانی و ۱۰۰ لیتر سهمیه ۳۰۰۰ تومانی همچنان ادامه دارد.
فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت گفت: سهمیه‌های بنزین هیچ تغییری نخواهند داشت؛ نه در قیمت و نه در حجم. طبیعتاً ۶۰ لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی و ۱۰۰ لیتر بنزین ۳۰۰۰ تومانی برای افراد طبق روال گذشته واریز خواهد شد. این نکته را هم داشته باشید که دولت ناگزیر است حدود ۶ میلیارد دلار صرف واردات بنزین کند و از طرفی قیمت تمام‌شده بنزین قریب به ۷۰ هزار تومان است.
مهاجرانی افزود: طبیعی است که وقتی ارزی که باید برای سایر موضوعات کشور استفاده شود صرف تأمین بنزین می‌شود و از طرفی بخشی از این بنزین قاچاق می‌شود، دولت موظف است اقدامی انجام دهد.
سخنگوی دولت اظهار داشت: این را هم عرض بکنم که اثرات تورمی همه موضوعات دیده شده است. در مورد نرخ سوم، جمع‌بندی نهایی هنوز صورت نگرفته، اما طبیعتاً با حضور رئیس سازمان بهره‌وری انرژی، از این به بعد راحت‌تر می‌توانید این سؤال را از ایشان دنبال کنید.
بنزین به عنوان یکی از کالا‌های اساسی و موردنیاز کشور مطرح است که طی سال‌های اخیر مشکلات در این زمینه بروز کرده است. طی سالیان طولانی بنزین با قیمت پایین و یارانه‌ای در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد. نوعی حساسیت در جامعه در خصوص افزایش قیمت بنزین وجود دارد. به همین دلیل، بسیاری از کارشناسان معتقدند که بنزین سه نرخی نمی‌تواند راهکار مناسبی برای حل مشکلات در این بخش باشد.
بنزین سه نرخی مشکلاتی دارد که اولین آن این است که مردم ذی‌نفع اصلاح مصرف بنزین نخواهند شد و بعد از مدتی نیز قیمت جدید پلکان سوم کارکرد خود را از دست خواهد داد و باید دوباره آن را افزایش دهیم و هر چند ده ماه به جامعه شوک قیمتی بدهیم در حالی که می‌توانیم با گزینه‌های دیگر روی میز دولت به سمت اصلاح شیوه توزیع یارانه بنزین برویم.
ما جزو کشور‌هایی هستیم که بیشترین یارانه انرژی را ارائه می‌دهیم. به همین دلیل، به کار بستن راهکار‌های مناسب برای توزیع عادلانه یارانه انرژی و بنزین از اهمیت بالایی برخوردار است و زمینه لازم برای همراه کردن مردم با اصلاح قیمت بنزین بدون متضرر شدن ۸ دهک جامعه را فراهم می‌کند. در حال حاضر، کسانی که خودروی بیشتری در اختیار دارند و از تمکن مالی بیشتری برخوردارند، بیشتر از یارانه بنزین بهره می‌برند، اما کسانی که خودرو ندارند، از آن بی‌بهره هستند. اختصاص سهمیه بنزین به نفر می‌تواند راهکار مناسبی برای حل این مشکل باشد.
در جدول زیر که مبتنی بر مقاله کنفرانسی سیاست‌های قیمتی؛ تجربیات گذشته و راهکار‌های آینده در دومین کنفرانس بین المللی بهینه سازی مصرف و بهره وری انرژی است به خوبی بیانگر تفاوت بهرهمندی از یارانه بنزین بین دهک‌های مختلف جامعه هستیم که به دلیل بهرهمندی از خودروی بیشتر، نفع بیشتری در بهرهمندی در بنزین یارانه‌ای دارند.
همان طور که در جدول فوق نشان داده شده است؛ تخصیص یارانه بنزین به خودرو به شدت ناعادلانه است و منجر به عدم بهرهمندی دهک‌های مختلف جامعه از این یارانه و بهرهمندی بسیار بیشتر دهک‌های بالای جامعه از این یارانه بنزین خواهد شد در حالی که بیشترین بهرهمندی از بنزین یارانه‌ای در بالاترین دهک جامعه، بیش از ۱۷.۵ برابر کمترین بهرهمندی از بنزین یارانه‌ای در دهک پایین جامعه است.
توزیع ناعادلانه یارانه بنزین در مدل فعلی سبب شده حدود ۴۵ درصد از خانوار‌های کشور از یارانه بنزین محروم شوند چنانچه ۱۳ میلیون خانوار کشور هیچ خودرویی ندارند. از طرف دیگر ۴.۶ درصد از خانوارها، ۲۲ درصد از خودروهای کشور را دارا هستند و این ناعادلانه بودن، با اجرای بنزین سه نرخی، بیشتر نیز خواهد شد.
همچنین بنزین به نفر، منجر به تنوع بخشیدن به سبد سوخت کشور نیز خواهد شد به طوریکه شاهد جایگزینی سوخت‌های یارانه‌ای CNG، LPG و همچنین برق برای صنعت حمل‌ونقل هستیم و به این ترتیب به سمت حذف کردن بنزین یارانه‌ای از سبد سوخت خودروهای فعال در صنعت حمل‌ونقل و اعطای بنزین یارانه‌ای صرفا به کد ملی با تفکیک بین نوع مصرف بنزین در جامعه خواهیم بود.
مهم‌ترین نتیجه بنزین به نفر، ذی‌نفع کردن مردم در بهینه‌سازی اختیاری بنزین در ازای نفع اقتصادی بیشتر و از بین بردن کامل قاچاق سوخت در صورت رسمی شدن صادرات بنزین از مزیت‌های اصلی تخصیص یارانه انرژی به کد ملی به جای اجرای بنزین سه نرخی است.
اختصاص سهمیه بنزین به کدملی افراد، انگیزه لازم را در مصرف‌کنندگان برای مصرف بهینه به وجود می‌آورد و کنترل مصرف را برعهده مردم می‌گذارد. با تخصیص یارانه به نفر، شاهد تحقق عدالت در توزیع یارانه خواهیم شد.
