مرغ بخریم یا نخریم؟ بحران بازار مرغ به اوج رسید!
اقتصادایرانی: بحران در بازار مرغ جدی شد؛ کمبود نهادههای دامی و نوسانات در عرضه خوراک طیور میتواند تولید را تا ۲۰ درصد کاهش دهد و موجب افزایش قابلتوجه قیمتها شود.
بازار مرغ کشور در معرض یک چالش بزرگ قرار گرفته است، چالشی که منشأ اصلی آن به مسائل مربوط به تأمین نهادههای مورد نیاز دام و تغییرات شدید در عرضه خوراک طیور بازمیگردد. طی ماههای گذشته، کمبود و اختلال در تأمین ذرت و کنجاله سویا، فضای تولید را با مشکلات بسیاری روبهرو کرده است و این شرایط سخت فشار مضاعفی را به بسیاری از واحدهای مرغداری وارد کرده است. بهگفته تولیدکنندگان، آنچه در ظاهر بازار مشاهده میشود تنها بخشی از پیامدهای یک بحران عمیقتر است که در صورت ادامه یافتن میتواند ظرفیت تولید را به شدت کاهش دهد و اثرات آن بهسرعت بر قیمتها نمایان شود.
کمبود نهادهها؛ عامل اصلی خطر برای تولید مرغ
تاخیر در تخصیص نهادههای دامی و بینظمی در روند توزیع آنها باعث شده تا قیمت خوراک طیور به شکل قابل توجهی افزایش یابد. برخی مرغداران ناچار شدهاند برای تأمین مواد ضروری، از بازار آزاد خریداری کنند؛ بازاری که قیمتهای موجود در آن بهطور چشمگیری از نرخهای مصوب بالاتر است. این افزایش هزینه تولید سبب شده تا بسیاری از واحدهای مرغداری با کاهش چشمگیر سود مواجه شوند و تولیدکنندگان کوچک عملاً در آستانه خروج از چرخه تولید قرار گیرند. چنین روندی میتواند موجب کاهش عرضه مرغ و ایجاد اختلالهای جدی در بازار مواد پروتئینی شود.
مشکلات ساختاری نیز بر پیچیدگی وضعیت افزودهاند. کندی در ترخیص محمولههای وارداتی نهادهها، ضعف در سامانههای توزیع و نبود نظارت مناسب بر تخصیص سهمیه عوامل دیگری هستند که زنجیره تأمین را بیش از پیش آسیبپذیر کردهاند. علاوه بر این موارد، نوسانات ارزی واردات نهادهها را گرانتر کرده و تأمین مواد ضروری را با پیچیدگی بیشتری همراه کرده است. اگرچه آمارهای موجود از جوجهریزی نشان میدهند ظرفیت اولیه تولید مشکل خاصی ندارد، اما ادامه کمبود نهادهها میتواند روند تولید را مختل کند.
فعالان این حوزه هشدار دادهاند که در شرایط کنونی، برخی مرغها به دلیل مشکلات تأمین خوراک، پیش از زمان مناسب برای پرواربندی روانه بازار میشوند. این عمل در نهایت به کاهش وزن تولید، افت کیفیت، و کاهش ۱۵ تا ۲۰ درصدی میزان تولید مرغ در سطح ملی منجر خواهد شد. همچنین افت شدید قیمت جوجه یکروزه، بهعنوان یکی دیگر از شاخصهای نگرانکننده، میتواند بر جوجهریزی بعدی اثر منفی گذاشته و منجر به کاهش عرضه و افزایش قیمت شود.
چالشهای سیاستگذاری و احتمال افزایش قیمت
محمدعلی کمالی، قائممقام مشاور اتحادیه سراسری مرغ گوشتی کشور، در این باره اظهار داشت: «ما به دولت درباره این مسائل هشدار دادهایم و اگر این هشدارها جدی گرفته نشود، افزایش قیمت مرغ دور از انتظار نیست.»
یکی دیگر از مشکلات موجود به سیاستگذاری دستوری قیمت مرغ بازمیگردد. تولیدکنندگان بر این باورند تا زمانی که نهادهها در زمان و با قیمت مناسب تأمین نشوند، الزام به عرضه مرغ با نرخ مصوب نه منطقی است و نه امکانپذیر. از نظر آنها، قیمتگذاری تنها زمانی معنا پیدا میکند که دولت تعهدات خود در توزیع نهادهها را به اجرا بگذارد؛ در غیر این صورت، نرخ مصوب صرفاً ظاهری خواهد بود و بازار بر اساس واقعیات هزینههای تولید حرکت خواهد کرد.
به رغم این انتقادات، وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده که اقدامات ضروری برای تأمین نهادهها از طریق برنامهریزی لازم، تخصیص ارز ترجیحی و تسریع در ترخیص محمولهها اجرا شده است. همچنین گزارشها نشان میدهند که حجم جوجهریزی ماهانه افزایش یافته و بخش بزرگی از نهادهها از طریق سامانه بازارگاه و ذخایر پشتیبانی توزیع میشود. با این حال، آرامش بازار تنها زمانی به دست میآید که این چرخه تأمین به شکل مداوم، هماهنگ و پایدار برقرار شود.
اکنون سوال اصلی این است که چقدر از وعدههای دادهشده برای رفع مشکلات تأمین نهاده عملی شده و شرایط تولیدکنندگان بهبود یافته است؟ بازار مرغ و تخممرغ بیشترین وابستگی را به ثبات تأمین نهاده دارد، و اگر این نوسانات ادامه یابد، پیامدهایی فراتر از افزایش قیمت ممکن است ایجاد شود. از کاهش امنیت غذایی گرفته تا فشار بیشتر بر معیشت خانوادهها، شرایط فعلی نیازمند اقدام فوری و عملی است، نه صرفاً وعدههای تکراری و بدون پشتوانه که نمیتوانند تولید را از وضعیت کنونی نجات دهند.
