بانک مرکزی اقدام به شفافیت ارزی کرد؛ نظارت بر تمام تراکنش‌های ارزی

تکلیف قانونی دستگاه‌ها و نهادها

مطابق قانون برنامه پنج‌ساله هفتم، دستگاه‌های اجرایی، مؤسسات اعتباری، صرافی‌ها، صادرکنندگان دولتی و همچنین مؤسسات و نهاد‌های عمومی غیردولتی موظف هستند تمامی اطلاعات مرتبط با دارایی‌های ارزی و جریان‌های درآمد ارزی خود را طبق دستورالعمل این شیوه‌نامه به بانک مرکزی اعلام کنند.

آغاز اجرای شیوه‌نامه

این شیوه‌نامه، که در ۵ ماده و ۱ تبصره تنظیم شده است، در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۴ توسط کمیسیون ارز بانک مرکزی تصویب شد. بر اساس تایید ریاست کل بانک مرکزی، اجرای شیوه‌نامه از تاریخ ۲۵ خرداد ۱۴۰۴ به صورت رسمی آغاز شده است.

اهداف تدوین شیوه‌نامه

این دستورالعمل با هدف تنظیم قوانین و شفاف‌سازی در جریان اطلاعات ارزی کشور تدوین شده است. طبق این شیوه‌نامه، ارزیابی وضعیت دارایی‌ها و درآمدهای ارزی به صورت جامع و تحت نظارت بانک مرکزی انجام خواهد شد.

بخش اول: اصطلاحات کلیدی

شیوه‌نامه در ابتدا برخی از اصطلاحات کلیدی را تعریف کرده است، از جمله:

• بانک مرکزی: نهاد مالی اصلی کشور برای نظارت بر امور ارزی.
• مؤسسات اعتباری: بانک‌ها و اعتبارات غیربانکی دارای مجوز بانک مرکزی.
• صرافی‌ها: اشخاص حقوقی که وظیفه انجام معاملات ارزی را برعهده دارند.
• دارایی‌های ارزی: شامل اسکناس‌های خارجی، سپرده‌های ارزی و سایر اسناد مالی مربوطه.
• جریان درآمد ارزی: درآمدهای ارزی ناشی از صادرات، وام‌ها یا سایر منابع مشابه در بازه‌های مختلف زمانی.

بخش دوم: وظایف و مسئولیت‌های اعلام اطلاعات

شیوه‌نامه وظایف مشخصی برای نهادهای مختلف تعریف کرده است:

الف) اطلاعات مرتبط با دارایی‌های ارزی:

• نوع دارایی
• مبلغ به ارزهای مختلف مانند دلار، یورو، روبل
• محل نگهداری در داخل کشور یا خارج.
• زمان‌بندی نقدشوندگی به تفکیک بازه‌های زمانی مشخص.
• دلایل غیرقابل دسترس بودن در صورت وجود.

ب) اطلاعات مرتبط با جریان درآمد ارزی:

• نوع ارز و مبلغ.
• شیوه دریافت، مانند اسکناس یا حواله.
• زمان‌بندی دریافت وجوه.
• منشأ درآمد، از جمله صادرات، وام یا سایر منابع مشابه.
• محل دریافت وجوه در داخل کشور یا سایر کشورها.

پلتفرم‌های ارسال گزارش‌ها

بانک مرکزی جهت ارائه اطلاعات از چندین سامانه استفاده کرده است:

• نهادهای عمومی غیردولتی: ارسال به بانک مرکزی از طریق سرویس‌های پیش‌نویس قانونی.
• مؤسسات اعتباری: ثبت اطلاعات در سامانه‌های نظارتی ارزی و ارسال از طریق سامانه مهتاب.
• صرافی‌ها: استفاده از سامانه‌های سنا برای ارائه گزارشات.
• سایر صادرکنندگان: گزارش‌دهی از طریق سامانه جامع تجارت.

زمان‌بندی ارسال گزارش‌ها

براساس ماده چهارم، گزارش‌ها باید به صورت ماهانه ارسال شوند و نهادهای مشمول باید اطلاعات مربوط به ماه گذشته را حداکثر تا پنجم هر ماه به بانک مرکزی ارسال کنند.

مسئولیت صحت اطلاعات

مطابق ماده پنجم، صحت اطلاعات ارسال‌شده بر عهده مدیران اجرایی (نهادهای حقوقی) و شخص صادرکننده (نهادهای حقیقی) است. اطلاعات نادرست ممکن است منجر به برخورد قانونی شود.