چرا پژمان جمشیدی و بهرام افشاری گیشه سینما را به آتش کشیده‌اند؟

مهدی دهقان؛ فیلم‌های کمدی در سراسر دنیا از طرفداران زیادی برخوردارند و فروش بسیار خوب آن‌ها نشان‌دهنده این علاقه عمومی است. اما وقتی شدت وابستگی جامعه‌ای به فیلم‌های کمدی را بررسی کنیم، شاید بتوان به نکات جالبی درباره آن جامعه پی برد.

هر روز تعداد بیشتری از مردم به تماشای فیلم‌های کمدی در سینما می‌روند. این موضوع شاید تنها به علاقه افراد خلاصه نشود و دلایل دیگری پشت پرده باشد که نیاز به بررسی بیشتری دارد.

چرا فیلم‌های کمدی در ایران مخاطبان پرتعداد دارند؟

نگاهی به تاریخ سینمای جهان نشان می‌دهد که فیلم‌های کمدی تقریبا در همه‌جا فروش خوبی دارند. این واقعیت در سینمای ایران نیز دیده می‌شود؛ اما در ایران باید به سؤال اصلی پاسخ داد: چرا این نوع فیلم‌ها توانسته‌اند گیشه‌ها را به تسخیر درآورند؟

روند فروش فیلم‌های کمدی در ایران و جهان

در حالی که فیلم‌های کمدی در نقاط مختلف جهان وجوه اشتراک خاصی دارند، بررسی آن در ایران زوایای تازه‌ای را آشکار می‌کند. برای تحلیل بهتر، کافی است نگاهی به پرفروش‌ترین فیلم‌های سال‌های اخیر داشته باشیم.

در بین 30 فیلم پرفروش سینمای ایران از سال 1400 تا 1403، تنها 5 فیلم غیر کمدی وجود دارد. این در حالی است که در بین پرفروش‌ترین فیلم‌های مناطق دیگر جهان مانند هالیوود، بیشتر آثار به ژانرهایی نظیر ابرقهرمانی یا انیمه‌های ژاپنی تعلق دارند.

توان سینمای کمدی در دوران سخت اجتماعی

بین سال‌های 1400 تا 1404، فشارهای اقتصادی و اجتماعی در ایران به شدت افزایش یافته است. این بازه زمانی از بحرانی‌ترین دوران پس از انقلاب 57 به شمار می‌آید. اوج تورم، بی‌ثباتی سیاسی و فشارهای اجتماعی ویژگی اصلی این سال‌ها بود. اما همین دوران سخت شاهد رکوردشکنی فیلم‌های کمدی در ایران بوده است. به‌طور مثال فیلم «فسیل» با فروش 324 میلیاردی رکورد جدیدی را ثبت کرد و پس از آن فیلم «هفتاد سی» این عنوان را به دست آورد.

نقش فرافکنی رنج جامعه در سینمای کمدی

کارل گوستاو یونگ، روانشناس مشهور سوئیسی، مفهوم «سایه» را به عنوان بخش سرکوب‌شده روان انسان‌ها مطرح کرد. این بخش‌ها به ناخودآگاه منتقل می‌شوند و معمولاً افراد آن‌ها را روی دیگران فرافکنی می‌کنند. به‌عنوان مثال، فردی که به‌ظاهر بسیار مغرور به نظر می‌رسد، ممکن است در واقعیت فردی باشد که از عزت‌نفس کافی برخوردار نیست.

شاید بتوان محبوبیت سینمای کمدی در ایران را تا حدی نتیجه چنین فرافکنی دانست. جامعه‌ای که به دلیل فشارهای روانی شدید، به سرگرمی افراطی روی آورده است و تنها تمایل به خندیدن و شاد بودن دارد. در این شرایط، فیلم‌های کمدی به پناهگاهی برای فرار از دغدغه‌های روزمره تبدیل شده‌اند.