آژیر قرمز برای صنعت خودرو/ سقوط آزاد تولید خودرو در افق ۱۴۰۴
اقتصاد ایرانی: سقوط ۴۵ درصدی تولید خودرو در خرداد ۱۴۰۴ و تشدید بحران در این صنعت، زنگ خطر نیاز به خصوصی‌سازی و اصلاحات بنیادین را برای نجات صنعت خودرو به صدا درآورده است.
بررسی داده‌های تولیدی صنعت خودرو طی یک سال گذشته نشان می‌دهد که خردادماه ۱۴۰۴ به یکی از کم‌سابقه‌ترین دوره‌های افت تولید در سال‌های اخیر تبدیل شده است.
میزان تولید خودرو در خردادماه تنها ۵۸٬۷۹۳ دستگاه بوده است؛ رقمی که کاهش ۴۰ درصدی نسبت به اردیبهشت و افت ۴۵ درصدی نسبت به خرداد سال گذشته را نشان می‌دهد. این کاهش شدید، آن هم در یکی از ماه‌های پرجنب و جوش صنعت خودرو، نگرانی‌های زیادی را درباره آینده این صنعت به وجود آورده است.
کاهش تولید در خودروسازان مطرح؛ از افت تولید تا توقف خطوط
آمارها نشان می‌دهد که این کاهش تولید تنها به یک یا دو شرکت محدود نشده، بلکه اغلب بازیگران بزرگ بازار را درگیر کرده است. به عنوان مثال، خپارس و خاور کاهش تولید ۴۸ درصدی و خزامیا کاهش ۳۹ درصدی را تجربه کرده‌اند.
جزئی‌تر اگر بررسی کنیم، خزامیا تولید محصولات نیسان را ۳۷ درصد کاهش داده و خاور تولید کامیون سبک خود را متوقف کرده است. همچنین خپارس بیش از نیمی از تولید گروه Q200 خود را متوقف کرده است.
میانگین ماهانه تولید خودرو طی ۱۳ ماه گذشته حدود ۸۶٬۴۵۰ دستگاه بوده است و خرداد ۱۴۰۴ با بیش از ۳۰ درصد کاهش نسبت به این میانگین، نشان‌دهنده بحران بزرگی در روند تولید است.
چالش‌های اقتصادی و فشار بر خودروسازان
افت تولید بی‌سابقه در خردادماه تنها به مسائل داخلی محدود نمی‌شود. یکی از عوامل مهم، آغاز حملات نظامی دشمن به خاک ایران بود که از اواخر اردیبهشت‌ماه شروع شد و واحدهای صنعتی، به ویژه در استان‌های مرکزی و غربی، تحت تأثیر قرار گرفتند.
با وجود پایان حملات، نگرانی از آغاز دوباره بحران موجب شده صنایع همچنان دست به عصا حرکت کنند. این وضعیت باعث شده تصمیم‌گیری در سیاست‌های تولید دشوارتر شود.
علاوه بر این، چالش‌های ساختاری در صنعت خودرو نیز نقش زیادی در این افت تولید داشته است. آزادسازی قیمت خودرو که قرار بود با خصوصی‌سازی خودروسازان به اجرا درآید، به دلیل مخالفت‌هایی به صورت کامل محقق نشد. به همین دلیل خودروسازان هنوز قادر نیستند قیمت فروش خود را با هزینه‌های واقعی تولید تطبیق دهند.
مشکل دیگری که به صنعت خودرو فشار آورده، ناترازی برق و توقف مکرر خطوط تولید به دلیل قطعی‌های برق است. این موضوع احتمالاً باعث می‌شود تولید در فصل تابستان از این هم کمتر شود.
تأثیرات گسترده افت تولید خودرو
تخصیص نامناسب ارز برای واردات قطعات و مواد اولیه نیز یکی دیگر از عوامل کاهش تولید است که فرآیندهای تأمین را دشوار و هزینه‌بر کرده است.
این افت تولید نه تنها صنعت خودرو، بلکه کل بازار سرمایه و سودآوری شرکت‌ها را تحت تأثیر قرار خواهد داد. کاهش تولید به معنای کاهش فروش و سوددهی شرکت‌هاست که می‌تواند صورت‌های مالی شش‌ماهه خودروسازان را با زیان رو به رو کند.
نمادهای اصلی خودرویی در بازار سرمایه با مشکلات نقدینگی و زیان انباشته مواجه هستند و کاهش تولید ریسک سرمایه‌گذاری در این حوزه را افزایش داده است. از سوی دیگر، صنعت خودرو به عنوان یک صنعت مادر رابطه مستقیمی با بیش از ۶۰ صنعت دیگر دارد و افت تولید می‌تواند اثرات دومینویی بر سایر صنایع بگذارد.
در مجموع، کاهش ۴۰ تا ۴۵ درصدی تولید خودرو در خردادماه ۱۴۰۴ همچون یک هشدار جدی برای دولت و سیاست‌گذاران اقتصادی است. از میان مشکلات موجود، موضوع‌های مربوط به خصوصی‌سازی و آزادسازی قیمت از جمله اصلاحاتی هستند که دولت می‌تواند نقش مؤثری در بهبود آن‌ها ایفا کند.
