خواب رِم (REM) چیست و چگونه آن را اندازه‌گیری کنیم

به گزارش گروه دانش و فناوری اقتصاد ۱۰۰ و به نقل از دیجی کالامگ،خواب با حرکت سریع چشم (REM) مرحله‌ای در خواب است که با رویا دیدن و تثبیت حافظه مرتبط است. خواب رِم برای اولین بار در دهه‌ی ۱۹۵۰ و زمانی کشف شد که دانشمندان بر روی نوزادان در حال خواب مطالعه می‌کردند. درواقع این محققان متوجه شدند که طی دوره‌های مشخصی چشمان نوزادان به سرعت از یک طرف به سمت دیگر حرکت می‌کند. به همین دلیل هم این نوع خواب به نام خوابی همراه با حرکت سریع چشم هم معروف است.

اغلب مردم به اشتباه تصور می‌کنند که خواب REM و خواب عمیق (که به آن خوابی با موج‌های آهسته هم گفته می‌شود) یک چیز هستند، که تصور کاملا اشتباهی است. درواقع خواب عمیق و رِم مراحل به عنوان مراحل بسیار متفاوتی در نظر گرفته می‌شوند. خواب عمیق مرحله‌ی ترمیم کننده‌ی فیزیکی است به این معنی که عضلات و سلول‌های بدن شروع به بازسازی خود می‌کنند. چرخه‌ی طبیعی این نوع خواب پس از خواب سبک و قبل از خواب رِم است، و برخلاف خواب رِم که ضربان قلب و تنفس شما افزایش پیدا می‌کند، این دو فاکتور در طول خواب عمیق کاهش می‌یابند.

یکی از مهم‌ترین دلایلی که برای اهمیت این مرحله از خواب وجود دارد این است که در طول آن آموخته‌های جدید در روز به حافظه‌ی بلند مدت شما سپرده می‌شود. از طرفی این نوع خواب به ورزشکاران که در طول روز با تمرین‌های مختلفی مشغول هستند کمک می‌کند تا مهارت‌های خود را بهبود ببخشند. بنابراین عدم دریافت خواب کافی در شب می‌تواند مانع از دیدن مزایای تمرین‌های متنوع روز برای این دسته از افراد می‌شود. همچنین تحقیقاتی وجود دارد که نشان می‌دهد زمانی که زمان خواب رِم شما به میزان کافی نباشد، در یادآوری مطالبی که قبل از خواب آموزش دیده‌اید، مشکل خواهید داشت.

به طور کلی تغییرات فیزیولوژیکی که در مرحله‌ی رم خواب رخ می‌دهد به شرح زیر است:

• چشم ها در پشت پلک‌های بسته به سرعت به جلو و عقب حرکت می‌کنند.
• ضربان قلب و فشار خون تقریباً به اندازه زمانی که بیدار هستید، افزایش پیدا می‌کند.
• سرعت تنفس افزایش می‌یابد و حالتی نامنظم به خود می‌گیرد.
• مغز اکسیژن بیشتری مصرف می‌کند و فعالیت آن به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. حتی صورت و اندام‌های بدن ممکن است تکان بخورند!

به منظور درک بهتر این نوع خواب نمودار زیر که نشان‌دهنده‌ی امواج مغزی در طول خواب رم و غیر رم است را به شما نمایش می‌دهیم. این امواج مغزی با روش (Electroencephalography) که به اختصار EEG خوانده می‌شود، اندازه‌گیری شده است.

همانطور که در نمودار بالا مشخص است مغز شما در زمان خواب با حرکات سریع چشم (رِم) تقریباً به اندازه زمانی که بیدار است، فعال است، به همین دلیل هم بیشتر رویاپردازی‌ها در این زمان اتفاق می‌افتد. به عنوان یک اقدام احتیاطی، در این مرحله گاهی بخشی از مغز ‌سیگنا‌ل‌هایی را به منظور بی‌حرکت کردن دست‌ها و پاها ارسال می‌کند تا از هرگونه حرکت غیرمعقولی از طرف بدن (اختلال در رفتار در زمان خواب، مانند پریدن یا قدم زدن!) جلوگیری کند. جالب است بدانید که خواب REM با کاهش سروتونین (Serotonin) در مغز همراه است؛ بنابراین این مرحله در افراد افسرده زودتر از دیگر افراد شروع می‌شود.

همانطور که قبلا هم اشاره شد، نداشتن خواب کافی از نوع رِم می‌تواند بر توانایی مغز شما برای یادگیری و ایجاد خاطرات جدید تأثیر منفی بگذارد. علاوه بر این، از آنجایی که بیشتر مرحله‌ی خواب رَم در پایان شب (بعد از خواب عمیق، که اولویت مغز و بدن در زمان خوابیدن است) رخ می‌دهد، کمبود آن می‌تواند نشانی از کم خوابی مزمن با خطر چاقی، دیابت نوع ۲، زوال عقل، افسردگی، بیماری‌های قلبی عروقی و سرطان مرتبط باشد. در کنار این موارد دیگر مطالعات نشان می‌دهد که کمبود این نوع خواب می‌تواند عاملی برای میگرن هم باشد.

به طور کلی، هر کاری که می‌تواند به منظور بهبود عادات و رفتارهای شما برای انجام خوابی بهتر و باکیفیت‌تر انجام شود، می‌تواند بر کیفیت مراحل مختلف خواب از جمله خواب رِم تاثیر بگذارد. بنابراین در کنار مطالعه در مورد کارهایی که می‌تواند کیفیت خواب را بالا ببرد، باید در نظر داشته باشید که مهم‌ترین فاکتور در افزایش کیفیت خواب ثبات در خوابیدن است. به این معنی که زمان رفتن به رخت‌خواب و بیدار شدن در زمان مشخصی از شب انجام شود.

بدن شما زمانی که در یک برنامه‌ی منظم قرار داشته باشد به شکل کارآمدتری عمل می‌کند و این مساله در مورد خواب و عادات آن هم صادق است. در همین راستا تجزیه و تحلیل داده‌های خواب مربوط به ۲۵۰۰۰ نفر نشان می‌دهد که میزان خواب شبانه در مرحله‌ی REM با در نظر گرفتن ساعاتی معین برای خوابیدن در طی ۴ روز، افزایش قابل‌ملاحظه‌ای داشته است. بنابراین ثبات زمانی خواب رِم را بهبود می‌بخشد.

جالب است بدانید که گونه‌های مختلف مستقر در خشکی از جمله برخی پستانداران، برخی خزندگانی و بیشتر پرندگان می‌توانند خواب رِم را تجربه کنند؛ اگرچه این نوع خواب بسته به گونه‌ی موجودات می‌تواند متفاوت به نظر برسد. به عنوان مثال، جغدها در طول خواب رم حرکات سریع چشم را تجربه نمی‌کنند، چراکه این موجودات نمی‌توانند مردمک خود را حرکت دهند. همچنین برخی از پرندگان در طول این مرحله از خواب تنها در نواحی خاصی مانند گردن توان عضلانی خود را از دست می‌دهند، بنابراین سر جانور در حالی که روی یک پا ایستاده است، استراحت می‌کند.

در حالت کلی باید بدانید که طبق ادعای سایت Wirecutter با وجود بیش از صد ساعت تحقیق، از جمله مصاحبه با هشت دانشمند خواب و بررسی چند ماهه‌ی چهار برنامه محبوب به منظور پایش خواب باید اذعان داشته باشیم که هیچ اپلیکیشنی قابلیت پایش خواب به شکل عینی و مشابه با آنچه در آزمایش‌گاه‌ها رخ می‌دهند را ندارند. اما با وجود برنامه‌های موبایلی‌ای که در بخش زیر به شما توصیه می‌کنیم، می‌توانید به جمع‌آوری اطلاعاتی در مورد روندها و الگوهای خواب خود بپردازید، که ممکن است به شما در بهبود خواب‌تان در طول زمان کمک کند.

در همین راستا برای افرادی که خواهان یک رابط کاربری ساده با طراحی بصری قابل‌فهم هستند، اپلیکیشن «اسلیپ اسکور» (SleepScore) که با گوشی‌های آی او اسی سازگاری بیشتری دارد و «اسلیپ سایکل» (SleepCycle) که سازگار با مدل‌های اندرویدی است، پیشنهاد می‌شود.

این اپلیکیشن‌ها به شما این امکان را می‌دهد که اهداف خواب خود را تعیین کنید و با توجه به همان اهداف توصیه‌هایی عملی برای رسیدن به هدف‌ها را ارائه می‌دهد. همچنین قابلیت پایش داده‌ها به شکل دقیق‌تری را نسبت به سایر برنامه‌ها ارائه می‌‌کند. آلارم هوشمند از دیگر ویژگی‌های این اپلیکیشن‌ها است که می‌تواند شما را به آرامی از خواب بیدار کند، بنابراین پس از بیداری کمتر احساس گیجی خواهید داشت. لازم به ذکر است که نسخه‌ی رایگان این اپلیکیشن‌ها همراه با توصیه‌های کلی خواب و ثبت اطلاعات مربوط به خواب شما به مدت هفت روز است.

طرز کار این برنامه در عین سادگی، از متفاوت‌ترین و جالب‌ترین مکانیزم‌هایی است که در اپلیکیشن‌های موبایلی وجود دارد، چراکه تنها کافیست گوشی هوشمند خود را روی سطح صافی گذاشته و آن را کالیبره کنید، سپس گوشی را در حالی که به شارژر متصل است زیر بالش خود قرار دهید. پس از انجام این کارها می‌توانید با خیال راحت بخوابید و صبح روز بعد به آنالیز و پایش خواب خود بپردازید. اپلیکیشن Better Sleep را می‌توانید به رایگان برای سیستم عامل‌های iOS و اندروید دانلود کنید و برنامه‌ریزی بهتری برای خواب داشته باشید.

اگر از جمله طرفداران ساعت‌های هوشمند هستید و علاقه‌مندید با توجه به مطالبی که گفتیم خواب خود را پایش کنید انتخاب و خرید بندهای هوشمند یا اسمارت بندها می‌تواند رویه‌ای جذاب‌تر باشد، چرا که این دسته از محصولات با قیمت‌های معقولی به بازار عرضه شده‌اند. در همین راستا ۳ مدل از محبوب‌ترین مچ‌بندهای بازار را به شما معرفی می‌کنیم که می‌توانند مراحل مختلف خواب را هم به خوبی آنالیز کنند.

مچ‌بندهای شیائومی همواره جزو پرفروش‌ترین کالاهای بازار به شمار می‌روند و این درحالی است که به تازگی MI Band Xiaomi 7 هم رونمایی شده است. اما در این قسمت علاقه‌مندیم که شما را با Xiaomi MI Band 6 آشنا کنیم. پشتیبانی از پایش ۲۴ ساعته ضربان قلب، اندازه گیری اکسیژن خون و پایش کیفیت خواب تنها نمونه‌ای از ویژگی‌های جذاب این مچ‌بند است. مقاومت تا عمق ۵۰ متری آب، نظارت بر میزان استرس، وزن بسیار کم در حدود ۱۲ گرم و پشتیبانی از آخرین نسخه‌ی بلوتوث از جمله مشخصات دیگر این کالا است. همچنین نمایشگر این محصول تا ۵۰ درصد نسبت به نسل‌های قبلی این سری بزرگ‌تر شده است که طبیعتا تجربه‌ی کار با آن را راحت‌تر کرده است.

یکی از گزینه‌های بسیار زیبا و البته با امکانات جالب‌توجه ساعت هوشمند اپل مدل Series 8 Aluminum 45mm است که با مشخصاتی همچون نمایشگر رنگی مدل Retina LTPO OLED، اندازه‌ی نمایشگر ۱.۹ اینچی و لمسی، قابلیت مکالمه مستقیم، پردازنده‌ی Dual-core، ضدآب و باتری لیتیوم یونی همراه شده است. این ساعت برای امور روزمره، رسمی و ورزشی مناسب است و در کنار ویژگی‌های متنوع از قابلیت پایش خواب بسیار دقیق و مورد تاییدی هم برخوردار است. حسگرهای این نوع ساعت هوشمند شامل ارتفاع‌سنج، ژیروسکوپ، سنجش اکسیژن خون (SPO۲)، سنجش دمای بدن، شمارشگر ضربان قلب، فشارسنج (Barometer) و قطب‌نما (Compass) است و در کنار آن عمر باتری آن در صورت استفاده‌ی مداوم به ۱۸ ساعت می‌رسد.