جمهوری آذربایجان چه بازی خطرناکی را علیه ایران در پیش گرفته است؟

جمهوری آذربایجان، همسایه شمال غربی ایران با ۷۵۹ کیلومتر مرز مشترک زمینی و رودخانه‌ای، یکی از جمهوری‌های قفقاز جنوبی است که پس از جنگ ۴۴ روزه در نوامبر ۲۰۲۰ توانست با بیرون راندن ارامنه از مناطق اشغالی قره‌باغ، تمامیت ارضی خود را تثبیت کند. اما از آن زمان روابط ایران و جمهوری آذربایجان با سوءتفاهم‌ها و تنش روبرو شده است.

نقش ترکیه و اسرائیل در قفقاز

حضور ترکیه و اسرائیل در منطقه قفقاز پس از پیروزی جمهوری آذربایجان، نگرانی‌هایی برای ایران ایجاد کرده است. ترکیه و اسرائیل در ایجاد کریدور زنگه‌زور که ارتباط زمینی میان نخجوان و خاک اصلی جمهوری آذربایجان را امکان‌پذیر می‌کند، نقش فعالی دارند. این طرح، موانعی برای مسیر استراتژیک ارتباطی ایران با قفقاز، ارمنستان، گرجستان و دریای سیاه ایجاد کرده است.

تاثیر ادعاهای پهپادی بر روابط

ویدئوهایی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که ادعا می‌کنند پروازهای پهپادهای آذربایجانی، حریم هوایی ایران را نقض کرده‌اند. با این حال، این ادعاها فاقد شواهد قوی و سیستم دفاع مرزی ایران به طور دقیق عمل می‌کند. اینگونه ادعاها تنش بین دو کشور را افزایش داده و نیاز به تعامل دیپلماتیک بیشتر را برجسته می‌کند.

اختلافات فرهنگی و زبانی

جمهوری آذربایجان به طور مداوم تاکید دارد که چرا زبان ترکی آذربایجانی در مدارس ایران آموزش داده نمی‌شود. با این حال، مطابق قانون اساسی ایران، زبان رسمی کشور فارسی است. در مناطق آذری‌نشین ایران، زبان ترکی به عنوان زبان محاوره‌ای و خانوادگی کاربرد دارد و نشریات و برنامه‌های به زبان ترکی نیز تولید می‌شوند. این موضوع از سوی مقامات جمهوری آذربایجان نادیده گرفته شده و برای فشار به دولت ایران استفاده می‌شود.

اقدامات دیپلماتیک و همکاری‌های اقتصادی

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر دوستی و عدم دخالت در امور داخلی همسایگان است. ایران روابط نزدیکی با جمهوری آذربایجان دارد که شامل کمیسیون‌های مشترک اقتصادی و همکاری در چارچوب سازمان‌های منطقه‌ای مانند «سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو)» و «سازمان همکاری‌های اسلامی» می‌شود.

فشارهای رسانه‌ای و تبلیغات منفی

رسانه‌های وابسته به دولت جمهوری آذربایجان، اتهامات مبنی بر استفاده اسرائیل از خاک آذربایجان برای حملات علیه ایران را رد کرده و آن را تبلیغات خصمانه خوانده‌اند. مقامات جمهوری آذربایجان تضمین داده‌اند که خاک این کشور علیه کشورهای دوست و برادر مورد استفاده قرار نخواهد گرفت.

جدول: مسائل کلیدی روابط ایران و جمهوری آذربایجان

روابط ایران و جمهوری آذربایجان با چالش‌های مختلفی روبرو است. همکاری در سطح دیپلماتیک و جلوگیری از تبلیغات منفی می‌تواند راهی برای کاهش تنش‌ها باشد. ایران و جمهوری آذربایجان باید تلاش کنند از شکل‌گیری گروه‌ها و جریان‌های تنش‌آفرین جلوگیری کرده و در چارچوب همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تعامل بیشتری داشته باشند.