ایران و عراق، نزدیک‌تر از همیشه به لحظه خوشبختی
اقتصاد ایرانی: پروژه راه‌آهن شلمچه–بصره، گامی راهبردی برای اتصال ریلی ایران و عراق، با وجود امضای تفاهم‌نامه‌های متعدد در دهه‌های اخیر، همچنان در انتظار تحقق است و افق تازه‌ای برای تعاملات اقتصادی و فرهنگی منطقه می‌گشاید.
در دنیای امروز که جاده‌ها و خطوط ارتباطی در تغییر سرنوشت ملت‌ها نقش کلیدی دارند، احداث یک مسیر ریلی کوتاه می‌تواند رویکرد تعاملات میان ایران و عراق را متحول کند. پروژه راه‌آهن شلمچه–بصره با طول ۳۲ کیلومتر، اگرچه در ظاهر کوچک به نظر می‌رسد، اما تاثیری عظیم بر روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی این دو کشور دارد.
گذشته‌ای پرچالش برای یک آرزو
ایده اتصال ریلی بین ایران و عراق به نخستین دهه‌های قرن بیستم بازمی‌گردد، اما موانع سیاسی و اختلافات میان دو کشور مانع اجرای آن شده بودند. پس از سال‌ها و با سقوط رژیم صدام، این طرح بار دیگر در دستور کار قرار گرفت. باوجود امضای یک توافق در سال ۲۰۱۴، چالش‌های فنی و مالی پروژه را متوقف کرد. با این حال، در شهریور ۱۴۰۱ و توافق‌های جدید، مرحله اجرایی آن بالاخره آغاز شد.
راه‌آهن شلمچه–بصره تنها مسیری برای جابه‌جایی مسافران نیست؛ بلکه در حوزه‌های اقتصادی، ژئوپلیتیکی و فرهنگی نیز نقشی حیاتی ایفا می‌کند.
نقش اقتصادی راه‌آهن شلمچه–بصره
این خط ریلی می‌تواند اقتصاد منطقه را تقویت کند. شلمچه–بصره به بندر بصره و سپس شبکه‌های ریلی ایران متصل می‌شود. این اتصال، راهی جدید برای انتقال کالا به آسیای مرکزی و شرق آسیا فراهم می‌آورد که هزینه‌های حمل‌ونقل را کاهش می‌دهد. ایران به‌عنوان یکی از شرکای اصلی تجاری عراق، می‌تواند سهم بیشتری از بازار این کشور داشته باشد. همچنین عراق از این طریق قادر خواهد بود محصولات نفتی و غیرنفتی خود را سریع‌تر به دیگر کشورها صادر کند.
اهمیت منطقه‌ای و ژئوپلیتیک
از منظر ژئوپلیتیک، راه‌آهن شلمچه–بصره یک فرصت طلایی برای تقویت استراتژی‌های منطقه‌ای است. این خط ارتباطی، مسیر تازه‌ای برای مشارکت ایران در بازارهای خاورمیانه و پروژه‌های بین‌المللی نظیر "راه ابریشم جدید" ایجاد می‌کند. عراق نیز می‌تواند از این ارتباط در طرح‌های خود نظیر پروژه "راه توسعه" و اتصال بندر فاو به اروپا و ترکیه بهره ببرد.
این خط ریلی همکاری دو کشور را تقویت و نقش آن‌ها را در کریدورهای جهانی پررنگ‌تر می‌کند و وابستگی به مسیرهای پرخطر دریایی کاهش می‌یابد.
جنبه فرهنگی و مذهبی
جنبه فرهنگی و مذهبی این پروژه نیز قابل توجه است. راه‌آهن شلمچه–بصره می‌تواند سفرهای زائران برای مراسمی چون اربعین را تسهیل کند. با ارتباط مستقیم ریلی، این سفرها سریع‌تر و ارزان‌تر می‌شود و فشار بر جاده‌های مرزی کاهش می‌یابد. در نگاه کلی، این پروژه نمادی از اتحاد مذهبی و فرهنگی میان دو ملت ایران و عراق است.
ابعاد امنیتی و سیاسی
این پروژه از نظر امنیتی و سیاسی، یک ابزار موثر برای تقویت روابط میان ایران و عراق است. ساخت زیرساخت‌های مشترک امنیت جاده‌ها را افزایش داده و امکان کنترل بهتر مرزها را فراهم می‌کند. همچنین، این اتصال ریلی می‌تواند به ارتقای دیپلماسی منطقه‌ای و همکاری‌های اقتصادی میان دو کشور کمک کند.
به‌طور کلی، کشورهایی که خواهان استفاده از این مسیر خواهند بود، نیاز به ایجاد روابط خوب با ایران و عراق دارند. این امر می‌تواند گامی اولیه برای همکاری‌های بیشتر میان کشورهای منطقه باشد.
اندازه تاخیر در بهره‌برداری
با وجود طول کوتاه و وعده‌های متعدد، تاخیر در بهره‌برداری راه‌آهن شلمچه–بصره غیر قابل قبول است. ایران باید اقدامات اجرایی خود را تسریع کند و فشار بیشتری بر دولت عراق برای تکمیل بخش باقی‌مانده اعمال کند. این پروژه می‌تواند تحولی عظیم در روابط ایران و عراق ایجاد کند و نشان‌دهنده ظرفیت‌های بزرگ دو کشور باشد.
