اجاره نشینان به خاک سیاه نشستند !
اقتصاد ایرانی: شوک تورمی بازار اجاره در سال نخست فعالیت دولت پزشکیان، رکورد تازه‌ای را ثبت کرد؛ بررسی‌ها نشان می‌دهد با وجود هشدارهای پیشین درباره بحران‌های زیربنایی، هیچ اقدام مؤثری برای کاهش رکود مسکن و مهار توسعه شهری انجام نشده است.
بررسی عملکرد دولت‌های اخیر در سال اول فعالیت‌شان، بر اساس پنج شاخص کلیدی حوزه مسکن، نشان‌دهنده این است که دولت فعلی در برخی زمینه‌ها نظیر رشد تورم اجاره، جایگاه دوم را کسب کرده است.
در حالی که تابستان گذشته، پزشکیان نسبت به «نزدیکی به فاجعه آبی» هشدار داد و طی یک سال حداقل ۱۹ بار از تهران نام برده است، اما هیچ اقدام مؤثری جهت مهار رشد بی‌رویه شهرها صورت نگرفته. این در شرایطی است که فشار مضاعفی بر مسکن، منابع آب، و زیرساخت‌های شهری موجود است. نشانه‌ای از تغییر سیاست یا اولویت‌بندی بحران‌ها در عملکرد دولت مشاهده نمی‌شود.
«یک‌سالگی تشکیل دولت چهاردهم»، فرصتی برای رفع تهدیدات بازار مسکن است؛ به شرطی که رئیس‌جمهور با مرور قول‌های مطرح شده و بررسی میزان تحقق آن‌ها، اقدامات مؤثری برای تأمین مسکن مناسب خانوارها بردارد.
کارنامه عملکرد دولت‌ها
در سال اول دولت‌های مختلف، بسیاری از عوامل بر معادلات قیمت مسکن تأثیرگذار بودند. از تغییرات سقف وام خرید مسکن تا ممنوعیت پرداخت وام و راه‌اندازی پروژه‌های مسکن‌سازی دولتی، همه این عوامل بر تورم مسکن اثر داشتند.
نرخ رشد میانگین قیمت مسکن در سال اول دولت پزشکیان به ۱۸ درصد رسید، که دومین کمترین نرخ تورم مسکن در مقایسه با دولت‌های دیگر بود. این نرخ در دولت روحانی برابر با ۱۵.۷ درصد بود و تورم مسکن در سال اول دولت احمدی‌نژاد به ۱۹ درصد رسید.
در دولت شهید رئیسی، تورم مسکن به ۲۵ درصد رسید. در سال‌های اخیر، رکود خرید مسکن، به‌ویژه سرمایه‌گذاری‌های غیرمصرفی، سبب کنترل تورم مسکن شده و فشار بر خانوارها افزایش یافته است.
تورم بازار اجاره‌بها
نمره دولت پزشکیان در «تنظیم بازار اجاره مسکن» در سال اول، کمتر از دولت‌های روحانی و احمدی‌نژاد است، اما شرایط نسبت به دولت دوازدهم کمی بهتر است. تورم اجاره مسکن در تهران حدود ۳۵ درصد بود، که نسبت به سال اول دولت شهید رئیسی با تورم ۴۵ درصد، کاهش محسوسی نشان می‌دهد.
در دولت روحانی، اجاره‌بها تنها ۱۶ درصد افزایش داشت که نشان‌دهنده شرایط مناسب‌تر برای مستاجرها در آن دوران بود.
شرایط تولید مسکن
تورم تولید مسکن در سال اول دولت پزشکیان «دومین بیشترین» بعد از سال اول دولت شهید رئیسی است. رشد قیمت مصالح ساختمانی حدود ۳۰ درصد بود، که این مقدار تاثیر مستقیمی بر تورم بازار مسکن دارد و سبب طولانی شدن رکود می‌شود.
رشد نیم‌درصدی بخش مسکن
ارزش افزوده تولید ساختمان در سال اول دولت پزشکیان، تنها ۰.۵ درصد رشد کرد، که در مقایسه با رشد ۸ درصدی در سال اول دولت احمدی‌نژاد، سطح بسیار پایینی است. سرمایه‌گذاری‌های ضعیف و فضای نامساعد تولید، اصلی‌ترین عوامل محدودکننده رشد بخش مسکن بوده اند.
تیراژ ساخت مسکن
هنوز آماری از تیراژ ساخت مسکن در سال اول دولت پزشکیان منتشر نشده است، اما رشد ساخت‌وساز در نیمه اول سال گذشته حدود ۲۰ درصد بوده است. بالاترین تیراژ ساخت در دولت روحانی با ۵۵۰ هزار واحد بود و پس از آن احمدی‌نژاد با ۴۹۰ هزار واحد قرار دارد.
شاخص‌های عملکرد بازار مسکن در یک‌سال گذشته وضعیت مناسبی را ارائه نمی‌کنند. هزینه دسترسی به مسکن افزایش یافته و تولید در فشار است. ایجاد برنامه‌های مناسب جهت حمایت از مستاجران و سرمایه‌گذاران ضروری به نظر می‌رسد.
هشدارهای پزشکیان درباره بحران‌های تهران
مسعود پزشکیان بارها نسبت به وضعیت تهران هشدار داده است، اما اقدامات اخیر دولت با این هشدارها در تضاد است. رئیس‌جمهور از مشکلات آبی و نیاز به کنترل تراکم شهری صحبت کرده بود، اما تصمیم به افزایش تراکم شهر تهران گرفته شد که می‌تواند مشکلات بیشتری را به وجود آورد.
متخصصان راه‌حل‌های مسکن را به‌صورت تسهیل شرایط تولید و سرمایه‌گذاری، در کنار تأمین مالی مناسب معرفی کرده‌اند. بخش‌های خصوصی و دولتی باید همکاری بیشتری برای حل مشکلات موجود انجام دهند.
