آیا مستاجران ایرانی با مدل کره جنوبی صاحب خانه می‌شوند؟
اقتصاد ایرانی: بازار اجاره در شرایط آرام‌تری نسبت به گذشته قرار دارد، اما دغدغه تورم عمومی و ابهام در اجرای طرح‌هایی مثل مسکن استیجاری با الگوگیری از کره جنوبی، همچنان اجاره‌نشین‌ها را در بیم و امید نگه داشته است.
آرامش نسبی در نیمه دوم سال
بررسی‌های گذشته نشان داده است که معمولاً در نیمه دوم سال، یعنی فصل‌های پاییز و زمستان، بازار اجاره آرام‌تر از تابستان است. این امید وجود دارد که در ادامه سال، مستاجران با نرخ‌های ثابت‌تری روبرو شوند. با این حال همچنان نگرانی‌ها درباره تورم عمومی و اثرگذاری آن بر اجاره‌بها پابرجاست.
تجربه موفق کره جنوبی در بازار اجاره
کشور کره جنوبی از حدود شش دهه گذشته در زمینه تأمین و عرضه مسکن استیجاری به اقشار کم‌درآمد فعالیت کرده است. در این کشور، خانوارهای کم‌درآمد می‌توانند در صورت نیاز، حتی تا ۵۰ سال تحت پوشش برنامه‌های حمایتی قرار گیرند. اجاره‌بهای این واحدها به صورت پلکانی و بر اساس سطح درآمد خانوار تعیین می‌شود. جدول زیر، بخشی از شرایط اجاره در کره جنوبی را نمایش می‌دهد:
گروه درآمدی اجاره‌بهای ماهانه (دلار)| دهک‌های پایین (۱ تا ۲) | ۶۵ |
| دهک‌های متوسط (۳ تا ۶) | ۸۰ تا ۲۰۰ |
جالب توجه است که دهک‌های سوم تا ششم می‌توانند پس از ده سال سکونت استیجاری، در صورت تمایل، واحد اجاره‌شده خود را خریداری کنند.
وضعیت ایران در مقابله با چالش اجاره‌بها
در ایران، دولت طرح‌هایی برای حمایت از مستاجران ارائه داده است. از جمله این برنامه‌ها، می‌توان به قانون جهش تولید و تأمین مسکن اشاره کرد. وزیر راه و شهرسازی نیز اعلام کرده که مسکن استیجاری در دستورکار قرار دارد و بخشی از اراضی مورد نیاز برای این طرح، در اختیار زوج‌های جوان قرار خواهد گرفت. با وجود این اظهارات، هنوز بسیاری از برنامه‌های دولت در این بخش به مرحله اجرا نرسیده‌اند.
از سوی دیگر، آمار نشان می‌دهد که رشد اجاره‌بها گاهی بیش از سقف تعیین‌شده توسط شورای مسکن استان تهران بوده است. به عنوان نمونه، در خردادماه امسال، سقف افزایش اجاره‌بها برای شهر تهران ۲۵ درصد و برای شهرهای بالای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، ۲۰ درصد تصویب شد. اما واقعیت بازار موید افزایش بیشتر نرخ اجاره در برخی مناطق است.
برنامه‌های دولت و چالش‌ها
به منظور کاهش تنش در بازار اجاره، ایران در حال بررسی تجربیات موفق کشورهای دیگر از جمله کره جنوبی است. چندی پیش، نشست مشترکی میان مسئولان مسکن ایران و کره جنوبی برگزار شد. در این جلسه، تجربیات کره در زمینه تأمین مسکن استیجاری و اجاره‌داری حرفه‌ای مرور شد. با این حال، نگرانی‌ها در خصوص زمان‌بر بودن این طرح‌ها و تأثیر تاخیر در اجرا بر بازار اجاره وجود دارد.
تحلیل و نتیجه‌گیری
مطالعه نحوه ارائه حمایت در کره جنوبی نشان می‌دهد که دولت‌ها برای حمایت از مستاجران، دو رویکرد اصلی را در پیش می‌گیرند: کاهش هزینه‌های مسکن و کنترل تورم. در ایران نیز می‌توان با بهره‌گیری از این تجربه، شرایط بهتری برای مستاجران فراهم کرد. در این راستا، پیشنهاد می‌شود دولت از بخش خصوصی برای ساخت مسکن استیجاری حمایت کرده و برنامه‌هایی برای سودده کردن پروژه‌های این حوزه ارائه دهد.
اجرای اینگونه برنامه‌ها مستلزم ثبات اقتصادی و کنترل تورم کلان است. چرا که بدون این پیش‌زمینه‌ها، هرگونه اقدام در حوزه اجاره‌بها و مسکن، با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد.
